Od kilku lat mamy korzystamy z sieci 5G. Na mapie pojawiają się nowe nadajniki, a zasięg systematycznie rośnie. We wtorek ogłosiliśmy, że rozpoczęliśmy testy sieci 5G SA (Standalone). To kolejny krok milowy w rozwoju tej technologii. Przyjrzyjmy się co oznacza i co przyniesie nam w przyszłości? 

Zacznę od krótkiego usystematyzowania wiedzy. Użytkownik, podczas korzystania z sieci mobilnej, łączy się z siecią radiową, a następnie siecią rdzeniową. Ta pierwsza odpowiada za bezprzewodowy dostęp do sieci, druga to miejsca, gdzie tworzą się usługi. Obecnie sieć 5G działa w wariancie NSA (Non-Standalone). Oznacza to, że w sieci radiowej korzystamy z technologii 5G, a rdzeń sieci opiera się o technologię LTE. Jak można się więc łatwo domyślić, 5G SA będzie korzystać z najnowszej technologii w obu tych warstwach.

Takie rozwiązanie przyniesie konkretne korzyści, jak bardzo niskie opóźnienia, nieosiągalne dla rdzenia LTE czy skalowalność usług. I tym samym otworzy drzwi do całkowicie nowych zastosowań. Do konkretów, czym będzie różnić się 5G SA?

5G SA chmurą stoi

Po pierwsze, nowa architektura rdzenia sieci bazuje na chmurze i wykorzystuje technologię CloudReady. We wcześniejszych generacjach sieci komórkowej rdzeń ulokowany był na fizycznym sprzęcie w centrach danych operatorów. Dlaczego chmura? Bo pozwala łatwo i szybko skalować rozwiązania i usługi w zależności od bieżących potrzeb.

Weźmy na warsztat wydarzenie, jak festiwal muzyczny czy mecz, w którym uczestniczy bardzo dużo ludzi i wszyscy korzystają z transmisji danych. Obserwujemy wtedy bardzo duży ruch, który trwa kilka-kilkanaście godzin, czasem dni. Sieć 5G SA może automatycznie dostosowywania się do wielkości ruchu poprzez alokowanie w chmurze zasobów adekwatnych do aktualnych potrzeb. Wygląda to tak, że dana funkcja sieciowa np. zarządzanie sesjami danych i przydzielanie adresów IP, ma ustalony próg dopuszczalnego obciążenia na poziomie 80 czy 90%. Gdy próg ten zostanie osiągnięty, orkiestrator automatycznie powoła do życia kolejną funkcję sieciową, która przejmie tę nadwyżkę ruchu. W efekcie sieć się nie przeciąży, a użytkownicy będą mogli dalej komfortowo wysyłać filmiki z koncertów. Sky is the limit? Nie do końca, bo chmura też ma ograniczone zasoby. Dalej konieczne jest szacowanie spodziewanego ruchu i przygotowanie odpowiednich zasobów chmurowych. Niemniej daje to elastyczność, o której wcześniej mogliśmy tylko pomarzyć. 

Obecnie operatorzy korzystają z chmur prywatnych, co zapewnia kontrolę nad niezawodnością, pojemnością i bezpieczeństwem. Być może w przyszłości część funkcji sieciowych uruchamiana będzie również w chmurach publicznych, jak Google Cloud Platform czy AWS. 

Gęsta sieciowa siatka

Jak wspomniałam, dotychczas sieć rdzeniowa bazowała na wielkich centrach przetwarzania danych, które rozlokowane są w największych miastach Polski. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Katowice, Poznań, Łódź, Lublin i inne. Odległość między tymi centrami, a końcowym użytkownikiem wynosi kilkadziesiąt-kilkaset kilometrów. Przekłada się to bezpośrednio na opóźnienia, które w rdzeniu LTE są rzędu 5-20 ms. To bardzo mało, ale wyklucza wprowadzanie niektórych innowacyjnych rozwiązań, jak choćby operacje na odległość. Architektura 5G SA zakłada znacznie wyższy poziom rozproszenia, dzięki czemu elementy, które odpowiadają za funkcje sieciowe będą znacznie bliżej użytkownika. Takie rozwiązanie nazywamy edge computing, czyli przetwarzanie brzegowe. Co otrzymujemy? Opóźnienia poniżej 1 ms.

I tak na przykład niemiecki startup Vay udostępnił aplikację, za pomocą której można wypożyczyć zdalnie sterowany samochód, który przyjedzie pod nasz dom kierowany przez telekierowcę oddalonego o wiele kilometrów. Po skończonej jeździe wysiadamy, a zdalny kierowca zaparkuje idealnie w liniach lub zabierze auto do kolejnego klienta. Jeśli chodzi o opóźnienia, nie ma tu miejsca na żadne kompromisy.

Dodam jeszcze, że taka gęsta siatka sieci rdzeniowej umożliwi dynamiczne przenoszenie funkcji sieciowych razem z logiką działania usługi, która została skonfigurowana i uruchomiona dla danego użytkownika, pomiędzy centrami przetwarzania, wybierając to, które jest najbliżej nas. Dla przykładu, jadąc samochodem będziemy mogli grać online na laptopie i nie powinniśmy odczuć zmiany połączenia pomiędzy jednym, a drugim centrum danych w sieci rdzeniowej.

Niezawodność dla biznesu

Niezawodności sieci 5G poświęciłam na blogu cały tekst. Chciałabym jednak nieco uzupełnić temat patrząc na niego z perspektywy architektury sieci. 5G SA umożliwi nam slicing, czyli wydzielanie prywatnych sieci mobilnych, które działają w danej lokalizacji i na określonym paśmie częstotliwości. Taki slice ma mieć bardzo niskie opóźnienia i właśnie wysoką niezawodność. Jak ją osiągnąć? Gdy urządzenie klienta będzie łączyć się z siecią, to w kanale radiowym zestawione będą dwa niezależne kanały w warstwie IP. Jeden z nich jest dominujący i aktywny. Tam odbywa się cała komunikacja. Drugi kanał traktujemy „awaryjnie”.  Jeśli pierwsze połączenie sieciowe z jakiegoś powodu znika, to drugi kanał jest w natychmiastowej gotowości do przejęcia komunikacji.

URLLC - Ultra reliable low latency communication - czyli ultra niezawodna komunikacja o niskim opóźnieniu, bo o niej mowa, to rozwiązanie przede wszystkich dla zastosowań biznesowych. Wszędzie tam, gdzie niezawodność jest na wagę złota, a i złotem pewnie przyjdzie za nią zapłacić. Przemysł 4.0, jazda autonomiczna, wreszcie medycyna i zdalne operacje, o których już wspominałam.

Kiedy te cuda ujrzą światło dzienne? Jeszcze trochę musimy poczekać, ale poczyniliśmy już w Orange kroki, które zbliżają nas do celu. Mowa o testach 5G SA, które właśnie rozpoczęliśmy i które pozwolą sprawdzić m.in. funkcjonalności i bezpieczeństwo nowej technologii. Mogę dodać, że pracujemy nad wariantem 5G SA w modelu dual core. Oznacza to, że nowa sieć rdzeniowa obsługiwać będzie zarówno 5G, jak i część funkcji sieciowych 4G. Ruch w sieci mobilnej cały czas rośnie, a w ten sposób zwiększymy pojemność LTE, bazując na tych samych zasobach częstotliwości.

Tylko dzisiaj, w ofercie bez abonamentu, kupicie elegancką, składaną motorolę razr 60 ultra 5G o 400 zł taniej. Zapłacicie 147,19 zł miesięcznie - w 36 ratach, czyli łącznie 5299 zł. To zaawansowany technologicznie smartfon, pracujący z dużym wsparcie sztucznej inteligencji, profesjonalnym aparatem z potrójnym podglądem, funkcją fotobudki i kamerą w stylu retro. Promocja obowiązuje wyłącznie w naszym sklepie internetowym i w aplikacji Mój Orange. Liczba urządzeń z obniżoną ceną jest limitowana.  

Nowy rok szkolny to czas zmian i aranżowania życia domowego na nowo. Może być dobrym pretekstem, by poukładać także zasady korzystania z sieci oraz porozmawiać z dziećmi o tym, jak mądrze i bezpiecznie poruszać się po internecie.

Od czego zacząć? W oparciu o wieloletnią współpracę z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę i doświadczenie Fundacji Orange przygotowaliśmy dla Was kilka wskazówek.

Przed podjęciem decyzji o urządzeniu z dostępem do internetu dla dziecka i przed ustaleniem zasad ekranowych, warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

• Do czego urządzenie będzie używane? - rozważmy takie z ograniczonym dostępem do internetu i do instalowania aplikacji.
• Jakie zasady korzystania z ekranów obowiązują w szkole i Waszej rodzinie?
• Jakie są rzeczywiste potrzeby dziecka - czy są alternatywne formy ich zaspokojenia?
• Ile czasu dziecko może spędzać przed ekranem?

Eksperci m.in. z Amerykańskiej Akademii Pediatrii rekomendują, aby stosować limity czasu ekranowego, dostosowane do wieku dziecka. Ze względu na to, że jest ono na etapie, kiedy jego mózg jak i cały układ nerwowy dojrzewa i dopiero buduje struktury odpowiedzialne za samokontrolę. Zalecane limity:

• dzieci do 3 lat - całkowite unikanie, z wyjątkiem sporadycznych wideorozmów (od 18 miesiąca życia, na możliwie dużym ekranie)
• dzieci w wieku 3-5 lat - maksymalnie 1 godzina dziennie w towarzystwie rodzica
• dzieci w wieku 6-12 lat - do 2 godzin dziennie
• nastolatki powyżej 13. roku życia - maksymalnie 4 godziny dziennie, z regularnymi przerwami oraz przestrzeganiem zasad higieny cyfrowej. Warto zapoznać się też z zaleceniami specjalistów odnośnie mediów społecznościowych, pisał o tym nasz blogowy kolega Michał.

Oczywiście, warto te zalecenia dostosować do indywidualnych cech, możliwości poznawczych czy poziomu dojrzałości każdego dziecka. Ważne jest nie tylko ograniczanie czasu, ale przede wszystkim dbanie o jakość treści, do których dziecko ma dostęp w internecie.

Jak przygotować dziecko do korzystania z internetu i telefonu

Ustalcie wspólnie zasady:

• Gdzie, kiedy i jak długo dziecko może korzystać z urządzeń z dostępem do internetu?
• Czy dziecko, do pewnego wieku, może instalować nowe aplikacje samodzielnie, czy jedynie po konsultacji z rodzicem?

Zadbaj o bezpieczeństwo i prywatność:

• Omów z dzieckiem, jak chronić swoją prywatność, unikać udostępniania osobistych informacji oraz jak reagować na prośby o zdjęcia czy kontakty od osób nieznajomych.
• Naucz dziecko, jak zgłaszać dorosłym wszelkie sytuacje, które je niepokoją lub które wydają się podejrzane.

Ucz reagowania na zagrożenia:

• Wyjaśnij dziecku, jak postępować w przypadku kontaktu z treściami przemocowymi czy pornograficznymi.
• Zachęcaj dziecko do natychmiastowego informowania Cię o każdym niepokojącym zdarzeniu.

Podkreślaj rolę internetu jako narzędzia:

• Wyjaśnij dziecku, że smartfon i komputer nie powinny zastępować zabawy na świeżym powietrzu, sportu ani kontaktów ze znajomymi offline. Warto w ciągu dnia mieć czas na to, co naprawdę ważne.

Stopniowe wprowadzanie dziecka do cyfrowego świata:

• Rozmawiaj regularnie z dzieckiem na temat jego doświadczeń, pytaj, co lubi, co je interesuje i dlaczego. Wspieraj w sytuacjach trudnych, ucz krytycznego podejścia do treści w internecie.

Dobrze być dla dziecka wzorem korzystania z nowych technologii i samemu dbać o higienę cyfrową. Pamiętajcie, że ustalone wspólnie z dzieckiem zasady korzystania z internetu obowiązują wszystkich domowników i że warto do nich wracać i weryfikować zmieniające się potrzeby.

Przed rozpoczęciem rozmów z dzieckiem warto zajrzeć na strony Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę oraz Fundacji Orange, gdzie znajdziecie wiele przydatnych wskazówek. Zachęcamy też do zapoznania się z kampanią Fundacji Orange Nie przescrolluj życia.

W kolejnych wpisach na Blogu Orange opowiemy Wam, jakie są zagrożenia w sieci i jak im przeciwdziałać oraz jak zabezpieczyć urządzenie dziecka.

A na koniec garść inspiracji:

Materiały o bezpieczeństwie dzieci w internecie Fundacji Orange  

„Nadużywanie ekranów przez dzieci i młodzież”.

„W sieci wyzwań. Sztuka wychowania w cyfrowym świecie