Za nami Mikołajki, przed nami Święta. Jeśli Mikołaj przyniesie Tobie lub bliskim prezent z worka technologie, warto zadbać żeby bezpiecznie służył. Dlatego zapytałam Michała Rosiaka, naszego eksperta od cyberbezpieczeństwa, co zrobić z nowym urządzeniem.
Aleksandra Miecznikowska: Załóżmy, że pod choinką znalazłam nowiutki telefon. Po opadnięciu pierwszych emocji, wyjęciu go z pudełka, co powinnam zrobić?
Michał Rosiak: Jeśli nowe urządzenie trzeba skonfigurować, to świetny moment, żeby zadbać o zabezpieczenie naszego konta Google. Jeśli hasło jest łatwe do złamania, to ryzykujemy, że ktoś włamie nam się na nasze konto i będzie mógł korzystać jako my z różnych sklepów i serwisów. Część z nas w ogóle nie pamięta swojego hasła do konta, bo jest na nim zalogowana i nie wpisywało go od lat. Ciekawostka: w 2025 r. najczęściej używanym w Polsce hasłem w sieci był „admin”. Zdetronizował hasło „123456” z 2024 r. Polacy lubią hasła będące sekwencjami klawiaturowymi, wśród najpopularniejszych znalazły się - zaq1@WSX, 12345678, zaq12wsx, qwerty123.*
Podpowiedz co zrobić, żeby hasło było z tych trudniejszych do złamania?
- Odchodzimy od tradycyjnych haseł złożonych ze słów i cyfr, zmieniamy je na długie, nieoczywiste i skomplikowane frazy. Każdy z nas ma w rodzinie, wśród znajomych jakieś powiedzonko, które tylko on rozumie. Czemu nie użyć go w tym celu? Nie ustawiajmy haseł z przypadkowych liter i cyfr, bo jestem pewien, że za jakiś czas je zapomnimy. Ustawmy też na koncie Google w ustawieniach bezpieczeństwa, uwierzytelnienie dwuskładnikowe. Wtedy na telefon przychodzi powiadomienie z informacją, że "ktoś loguje się na twoje konto Google. Jeśli to Ty wciśnij TAK”. Wtedy wiemy, że hasło wyciekło, musimy zalogować się na konto i jak najszybciej je zmienić. Jeśli mamy konto Apple, postępujemy dokładnie tak samo.
Ogarnęliśmy konto Google, zrobiliśmy rachunek sumienia dotyczący haseł, pozmienialiśmy co trzeba. Co dalej?
Ustawmy odblokowanie telefonu odciskiem palca. Chyba, że mamy urządzenie Apple, wtedy skanowanie twarzy w 3D. Przy Androidzie nadal zdarza się, że można podstawić zdjęcie. Drugi, awaryjny sposób odblokowania telefonu - kod PIN. Tylko znowu, nie ustawiajmy PIN-ów typu 11111 albo 258025, tylko pin który będzie dla nas zrozumiały, ale nie łatwy dla hakera. Mój sposób - wymyślam słowo, które ma tyle liter ile wymaga tego PIN. Wpisując je na telefonie pod każdą cyfrą są litery. Zapisuję moje tajne słowo za pomocą cyfr. Na przykład słowo Orange zapiszę jako 672643. Odradzam używania odblokowania za pomocą tzw. szlaczków. Tłusty palec, świecący ekran, chwila nieuwagi i raz dwa ktoś podpatrzy nasz sposób odblokowania urządzenia. Nie dodawajmy też do opcji odblokowania telefonu twarzy czy odcisków palca naszych bliskich w tym dzieci. Miejmy kontrolę nad tym kto i jak używa naszego urządzenia.
Polecasz zainstalować coś na nowym telefonie, czy wręcz odinstalować?
Pójdę pod prąd - nie polecam instalować antywirusów. Specyfika mobilnych systemów operacyjnych jest taka, że chcąc sobie zainstalować wirusa, musimy wyrazić na to zgodę - po prostu musimy kliknąć, że się zgadzamy. Nie instalujmy niczego spoza oficjalnych sklepów. Warto jednak przejrzeć to, co na urządzeniu jest już zainstalowane i odinstalować aplikacje, z których nie będziemy korzystać. Dzięki temu rozpoczniemy personalizację telefonu pod nasze potrzeby.
Dołożyłbyś aplikację zapewniającą nam dodatkowe bezpieczeństwo? Jest coś takiego?
Najlepsza aplikacja od bezpieczeństwa… nazywa się zdrowy rozsądek. Zanim cokolwiek zrobimy, klikniemy, gdziekolwiek napiszemy nasze dane, zastanówmy czy powinniśmy to zrobić. Krytyczne myślenie i bycie podejrzliwym w sieci, pozwoli nam zmniejszyć ryzyko padnięcia ofiarą oszustów.
Jak możemy się zabezpieczyć na wypadek zgubienia telefonu?
Ustawmy na koncie Apple`a i Google`a możliwość zdalnego odnalezienia urządzenia. Przyda się nawet jak nie włączymy dźwięku dzwonka np. po nocy, a telefon gdzieś się zapodzieje w domu. Za pomocą tej funkcji, nawet jak telefon jest wyciszony, po poproszeniu o to na koncie, zacznie nam dzwonić. Wtedy z łatwością go odnajdziemy. Możemy też sprawdzić lokalizację telefonu i zdalnie np. w Google lokalizacje, wysłać na niego prośbę o kontakt pod danym numerem telefonu. Załóżmy, że nikt się z Wami nie kontaktuje, telefon jest gdzieś daleko, a Wy nie posłuchaliście Michała i Wasz PIN do odblokowania telefonu to 11111… Wtedy macie możliwość, zdalnie poprzez swoje konto, wyczyścić telefon z Waszych danych, przywrócić go do ustawień fabrycznych. Nie odzyskacie go, ale nikt nie będzie miał dostępu do Waszych danych.
Jeśli Mikołaj przyniesie telefon naszemu dziecku? Oczywiście odpowiedzialnie zalecamy, żeby nie dawać małym dzieciom ekranów, ale jeśli telefon dostanie młodszy nastolatek, co wtedy?
- Zaczynamy działać tak samo jak w przypadku telefonu dla dorosłego. Dodatkowo zainstalujmy aplikację kontroli rodzicielskiej. Traktujmy ją, nie jako narzędzie do „śledzenia” dziecka w sieci, ale pomocy, uczestniczenia w tym co dziecko robi w internecie i podstawę do rozmowy z nim. W takich aplikacjach możemy też sprawdzać czas, który dziecko spędza w sieci i zarządzać tym. Pamiętajmy też o edukacji. Rozmawiajmy z dziećmi o tym do czego sieć może im się przydać, ale też jak ochronić się przed zagrożeniami które się w niej kryją. Towarzyszmy im, interesujmy się co robią w internecie. Rozmawiajmy też o trudnych tematach. Zachęcam Was do wejścia na stronę Fundacji Orange gdzie znajdziecie materiały dla dzieci i dorosłych.- Warto też, zaczynając wdrażać dziecko w świat telefonów komórkowych, zadbać o jego bezpieczeństwo korzystając z usługi Starter dla dziecka, która m.in. blokuje treści dla dorosłych, złośliwe oprogramowanie i połączenia z numerami specjalnymi. A w momencie kiedy na koncie nie ma środków pozwala na zadzwonienie na wybrany numeru np. rodzica.
A jeśli pod choinką, telefon znajdzie bliski nam senior?
Z seniorami rozmawiajmy głównie o zdrowym rozsądku. Pokażmy im, żeby nie dali ponieść się emocjom, przekonać do czegoś. Jeśli coś ich stresuje lub martwi nie mogą działać impulsywnie. Dajmy im poczucie, że zawsze mogą nas zapytać o nurtujące ich w sieci sprawy. Pokażmy też czego ciekawego, kreatywnego mogą używać wykorzystując nowe technologie. W Święta i nie tylko, poświęćmy im czas żeby o telefonach porozmawiać, skonfigurować je, pościągać przydatne aplikacje. Zachęcam też do wejścia na naszą stronę Orange dla Seniora, gdzie jest dużo filmów i informacji, które będą przydatne dla początkujących, ale i zaawansowanych użytkowników internetu. Warto też zajrzeć do naszego poradnika Witaj w świecie smartfonów.
* https://www.telko.in/najpopularniejsze-haslo-w-polsce-w-2025-roku-to-admin
Bartosz Graczyk 
Aleksandra Miecznikowska 
Kasia Barys 