Ostatnio obchodziliśmy Dzień Bezpiecznego Internetu. Jak zwykle mówiliśmy o bezpieczeństwie dzieci w sieci. Ale nie powinniśmy zapominać także o starszych użytkownikach internetu – seniorach. Szczególnie teraz, kiedy z uwagi na pandemię wielu z nich przeszło szybki kurs cyfryzacji.
Senior w sieci
Jak wynika z badań konsumenckich UKE prowadzonych w 2019 roku – największą motywacją osób starszych do wejścia do cyfrowego świata jest poczucie sensu. Szybkie zdobywanie informacji (62,9%) oraz ciekawość świata (61,3%) to najczęstsze powody dla których decydują się na korzystanie z internetu. Dla jednej trzeciej internautów powyżej 60 r.ż. znaczenie ma także korzystanie z bankowości internetowej oraz oszczędność czasu. Wiele osób przekonuje się do komunikatorów, dzięki którym mogą połączyć się z bliskimi, zobaczyć ich na swoim telefonie czy laptopie i porozmawiać twarzą w twarz.
Najczęściej wykorzystywanymi usługami internetowymi wśród konsumentów 60+ są: przeglądanie stron internetowych, odbieranie/wysyłanie poczty email, jak również używanie komunikatorów i portali społecznościowych. Co najmniej kilka razy w miesiącu korzystają z bankowości internetowej oraz płacą rachunki przez internet. Osobami, które najczęściej pomagają seniorom w korzystaniu z internetu są dzieci (64,5%) oraz wnuki (39,7%).
Według danych za 2019 rok 69,8 proc. osób powyżej 60 r.ż. nie korzystało z internetu. Najczęściej wskazywanymi powodami niekorzystania z internetu są brak umiejętności jego obsługi (54,6%) i poczucia użyteczności (47,1%) oraz nieposiadanie odpowiedniego sprzętu (26,8%).
Główną obawą seniorów związaną z używaniem internetu jest możliwość stania się ofiarą oszustwa (39,9%). Istotne znaczenie ma również wyciek danych i haseł (32,1%) oraz brak przekonania o możliwości nauczenia się obsługi przeglądarki internetowej, które wydaje się być w tym przypadku kluczowe (29,7%). Nieco rzadziej seniorom towarzyszy również obawa dotycząca wchodzenia na szkodliwe strony, zagrożenia dla zdrowia oraz uzależnienie od internetu.
Pandemia – żniwa dla oszustów
W 2020 roku wszystko się zmieniło. Internet okazał się w wielu przypadkach niezbędny – aby umówić się na wizytę u lekarza, opłacić rachunek, załatwić sprawy urzędowe. Seniorzy zaczęli się uczyć tych aktywności, aby nadal być … samodzielnymi. To bardzo ważna dla nich potrzeba – chcą jak najdłużej być samodzielni, sprawni i nie prosić innych o pomoc.
Pandemia sprawiła, że oszustwa seniorów się nasiliły. W 2019 roku ofiarą przestępców padło 3821 seniorów, a oszukani stracili 72 mln złotych. Przestępcy dostosowali się do nowych warunków, a koronawirus i obawy z nim związane stały się dobrym pretekstem do nowych metod. W 2020 roku 5289 osób zostało oszukanych metodą „na wnuczka” i podobnymi na kwotę 86 mln złotych. Należy pamiętać, że problem może być poważniejszy, bo takie przestępstwa nie zawsze są zgłaszane.
Wielu oszustów przeniosło się do sieci, aby tu spotkać się z seniorami. W sieci nasz „wnuczek” prosząc o pieniądze korzysta z mediów społecznościowych czy maila, ale mechanizm jest ten sam – nagła sytuacja, emocje – wypadek samochodowy, zagrożenie życia i prośba o przekazanie pieniędzy. Czasem to może być też prośba od bliskiej osoby o niewielkie wsparcie poprzez kod do płatności bankowej, a potem okazuje się, że kwota, która zniknęła z naszego konta wcale nie jest taka mała. Seniorzy lubią poznawać nowe osoby, także w sieci. Po jakimś czasie nasz dobry – cyfrowy znajomy prosi nas o pożyczkę, wsparcie czy ratunek w trudnej sytuacji i potem okazuje się, że kontakt z nim się urywa.
Jest jeszcze sposób na ZUS lun inne ważne instytucje – senior dostaje urzędowy mail, a nadawca podaje się za Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W wiadomości zaszyte są niebezpieczne linki lub załączniki z jasnym wskazaniem, że należy w nie kliknąć lub pobrać je na swoje urządzenie. Groźnie brzmi na przykład krajowa kontrola skarbowa, a oszuści w przesyłanych wiadomościach zachęcają do pobrania i otworzenia załączników, informując, że jest to urzędowy formularz do wypełnienia.
Oszuści wykorzystują też zaufanie seniorów do usług bankowych – co widać w metodzie „SPYWINDOW” (ang. „okno szpiegowskie”). Oszust, podając się za pracownika banku, zachęca do otworzenia teoretycznie bezpiecznego dokumentu. Żeby to zrobić, musimy podać nasze dane logowania do konta bankowego. SpyWindow przesyła te dane oszustowi, a do nas przychodzi fałszywe potwierdzenie autoryzacji.
Przestępcy mogą też podawać się za znane osoby i zachęcać do wejścia na strony, na których ukryte jest złosliwe oprogramowanie. Starsze osoby padają też często ofiarami fałszywych aukcji, e-sklepów i sprzedawców i płacą za nieistniejący produkt.
I oczywiście jest oszustwo na koronawirusa i na przykład wiadomość o konieczności zapłaty za szczepionkę.
To tylko niektóre z niebezpieczeństw, na które narażeni są seniorzy. Jak sobie z nimi radzić, jak nie dać się oszukać? Podpowiedzi można znaleźć publikacji „Metoda na… czyli metody oszustw w sieci, na które trzeba uważać”. Jest to poradnik dla seniora wydany w ramach programu „Seniorze – spotkajmy się w sieci”. Przestudiujcie go ze swoimi rodzicami lub dziadkami.
Komentarze
-
Owszem seniorzy to szczególna grupa, narażona na wiele niebezpieczeństw które można napotkać w sieci. Sam o tym wiem bo mam rodziców wieku 65+ i......edukacja, edukacja, edukacja.
