Linki w SMS-ach, komunikatorach, reklamy prowadzące do fałszywych stron to obecnie jedne z najbardziej powszechnych zagrożeń w sieci. CERT Orange Polska uruchomił właśnie numer 508 700 900, na który można przesyłać tego typu podejrzane strony i wiadomości. Pozwoli to na skuteczniejszą ochronę wielu osób przed oszustwem. Wysłanie wiadomości na 508 700 900 jest darmowe dla klientów Orange i nju mobile.

SMS-y phishingowe często zawierają linki, np. do fałszywych serwisów płatności. Wpisanie danych logowania na takiej stronie grozi utratą pieniędzy z konta. Kolejnym zagrożeniem są masowo wyświetlane reklamy prowadzące np. do fałszywych serwisów inwestycyjnych, giełd kryptowalut czy linki przekazywane za pośrednictwem komunikatorów, jak np. odbiór przesyłki lub pieniędzy. By ograniczyć zasięg i skutki oszustw, bardzo ważne jest jak najszybsze zablokowanie docelowej strony.

– Zdarza się, że jednego dnia blokujemy blisko 200 domen phishingowych – mówi Robert Grabowski, szef CERT Orange Polska. – Skala zjawiska jest ogromna, dlatego stawiamy na prosty i szybki sposób zgłaszania fałszywych stron i wiadomości poprzez przekazanie ich na numer 508 700 900 – dodaje ekspert.

Numer służy tylko do obsługi SMS-ów i nie można na niego zadzwonić. Link z przekazanej wiadomości automatycznie trafi do systemów bezpieczeństwa Orange Polska. Po potwierdzeniu, że strona, do której kieruje, służy do wyłudzania danych, dostęp do niej zostanie zablokowany. W sytuacjach wymagających dodatkowych wyjaśnień wiadomością zajmie się ekspert CERT Orange Polska, który przeprowadzi analizę zgłoszenia.

Warto pamiętać, że przed wieloma niebezpieczeństwami w sieci chroni kilka podstawowych zasad: niepoddawanie się emocjom i nieklikanie bez zastanowienia w linki w komunikatorach, SMS-ach, fałszywych reklamach, wpisywanie danych logowania tylko po dokładnym sprawdzeniu adresu strony, używanie mocnych haseł i jeśli tylko jest taka możliwość – korzystanie z uwierzytelniania dwuskładnikowego.

Warto także śledzić aktualności na stronach CERT Orange Polska, na Twitterze @CERT_OPL, a także w każdy czwartek na blogu Orange.  Phishingowe SMS-y i maile czy inne podejrzane zdarzenia w sieci można zgłaszać także na stronie cert.orange.pl klikając „Zgłoś incydent”.

Czas spędzany przed ekranem kontroluje 14,3% badanych[1]. Blisko 2/3 z nich uważa, że spędza w ten sposób dużo, a nawet za dużo czasu. 1 na 5 osób ogranicza liczbę powiadomień w telefonie, a 9,3% unika używania ekranów przed snem. To jedne z najważniejszych wyników pierwszego badania higieny cyfrowej dorosłych w Polsce korzystających z internetu. Organizatorzy badania oprócz wyników udostępnili w internecie także bezpłatny Test Higieny Cyfrowej.

Higiena cyfrowa to chroniące zdrowie zachowania związane z używaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza urządzeń ekranowych i internetu. Nieumiejętne korzystanie z nich może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.

Ogólnopolskie Badanie Higieny Cyfrowej 2022

Badanie przeprowadzono w listopadzie 2022 roku na reprezentatywnej grupie dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetu w Polsce[2], co daje obraz poziomu higieny cyfrowej polskiego społeczeństwa, którego 88,4% korzysta w 2023 r. z internetu[3]

– Zależało nam, aby zwrócić uwagę na to, że nieumiejętne korzystanie z internetu i urządzeń ekranowych jest dzisiaj problemem społecznym, dotyczącym wszystkich grup wiekowych, a nie tylko dzieci i młodzieży,  jak zwykło się uważać – mówi Magdalena Bigaj, prezeska Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa, pomysłodawczyni i współtwórczyni badania. – Aby zdiagnozować stan higieny cyfrowej osób dorosłych, stworzyliśmy nowe narzędzie badawczo-edukacyjne, Kwestionariusz Samooceny Higieny Cyfrowej, opracowane w taki sposób, aby osoba wypełniająca go równocześnie zdobywała wiedzę na temat pozytywnych, pożądanych zachowań w tym zakresie.

W badaniu skoncentrowano się na najważniejszych zachowaniach z czterech obszarów higieny cyfrowej: (1) stawianiu granic i kontroli w używaniu urządzeń ekranowych, (2) bezpiecznym używaniu internetu, (3) tworzeniu i odbieraniu informacji w internecie oraz (4) innych zalecanych zachowaniach prozdrowotnych związanych z używaniem ekranów, jak dbałość o sen czy bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Wyniki badania opublikowano w raporcie „Higiena cyfrowa dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetu w Polsce” dostępnym na stronie www.higienacyfrowa.pl. Autorzy zawarli w nim także rekomendacje działań na rzecz podniesienia poziomu higieny cyfrowej polskiego społeczeństwa. Głównym wnioskiem płynącym z badania jest to, że niewielu dorosłych chroni swoje zdrowie używając urządzeń ekranowych. Wybrane wyniki mówią o tym, że[4]:

• 14,3% osób dorosłych kontroluje swój czas ekranowy, 21,9% ogranicza liczbę powiadomień;
• 9,3% badanych unika używania urządzeń ekranowych przed snem, a 18,1% unika kładzenia telefonu przy lub w łóżku przed zaśnięciem;
• 20,3% osób wykonując czynności wymagające skupienia, jak praca czy uczenie się, usuwa telefon z zasięgu wzroku;
• co czwarta osoba spożywa posiłki bez ekranu w zasięgu wzroku.

– Zachowywanie higieny cyfrowej przez dorosłych jest ważne również dlatego, że to właśnie oni modelują zachowania dzieci i młodzieży w tym obszarze. Rodzina, szkoła i najbliższe otoczenie to pierwsze miejsca treningu społecznego, w których dzieci i młodzież powinny uczyć się, jak używać urządzeń ekranowych i internetu w sposób chroniący zdrowie – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange. – Dlatego niezbędne jest podejmowanie działań edukacyjnych upowszechniających higienę cyfrową, które skierowane są do osób dorosłych. Podstawą tych działań powinna być diagnoza ich zachowań w tym zakresie.

Test Higieny Cyfrowej pomoże wzmocnić dobre nawyki

Organizatorzy badania przygotowali także Test Higieny Cyfrowej, skorzystać z tego narzędzia może każda zainteresowana osoba. Pomoże on sprawdzić czy wystarczająco chronimy swoje zdrowie w czasie używania ekranów oraz wskaże dobre nawyki, które warto wprowadzić w swoim życiu. Test wraz z praktycznymi poradami jest dostępny bezpłatnie na stronie www.higienacyfrowa.pl. Znajdziemy tu pytania między innymi o: kontrolowanie czasu ekranowego, korzystanie z ekranów przed snem czy podczas czynności wymagających skupienia. Zatrzymanie się nad odpowiedzią i wynikiem, to ważny moment autorefleksji, który w rezultacie może prowadzić do podjęcia działań prozdrowotnych.

[1] Wyniki przytaczane w niniejszym tekście dotyczą odpowiedzi “zawsze lub prawie zawsze”.

[2] Badanie przeprowadzono metodą CAWI na grupie 1067 respondentów reprezentatywnej dla osób powyżej 18 r.ż. Mieszkających w Polsce i używających internetu.

[3] Hootsuite, We are social (2023). Digital 2023. Global digital overview. Essential insights into how people around the world use the internet, mobile devices, social media and ecommerce. Dostęp online 30.01.2023: https://datareportal.com/reports/digital-2023-poland.

[4] Wyniki dla odpowiedzi „zawsze lub prawie zawsze”

Ogólnopolskie Badanie Higieny Cyfrowej 2022 było elementem projektu badawczo-edukacyjnego Higiena Cyfrowa Osób Dorosłych, realizowanego w latach 2022–2023 przez Fundację Instytut Cyfrowego Obywatelstwa oraz Fundację Orange. Celem projektu jest dostarczenie brakującej wiedzy na temat wzorów korzystania z urządzeń ekranowych przez osoby dorosłe.

Badanie ma charakter otwierający i rozpoczyna kilkuletnie przedsięwzięcie badawczo-edukacyjne poświęcone higienie cyfrowej. Na stronie www.higienacyfrowa.pl internauci i internautki znajdą: raport z badania, Test Higieny Cyfrowej oraz materiały informacyjne i poradnikowe, wyjaśniające wpływ higieny cyfrowej na zdrowie.

Honorowy patronat nad badaniem objęła Komisja Europejska w Polsce, Wydział Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Komitet Dialogu Społecznego KIG.

Prawa dziecka przysługują każdemu z dzieci bez względu na płeć, pochodzenie, rasę czy wyznanie. Z uwagi na dynamiczne zmiany, jakie technologia wywiera na społeczeństwo, rolą dorosłych jest zadbanie o poszanowanie tych praw także w środowisku cyfrowym. Jest ono dziś integralną częścią życia najmłodszych, nawet jeśli sami nie używają urządzeń ekranowych.  Fundacja Orange od września ruszy z programem edukacyjnym dla przedszkoli, aby przygotować najmłodszych do życia w społeczeństwie informacyjnym w sposób bardziej świadomy, uważny i dbając o swój dobrostan. 

Według badań UKE za 2022 rok¹, dzieci zwykle zaczynają korzystać z telefonu komórkowego mając 7- 10 lat. Niemal każde dziecko w tym wieku ma telefon typu smartfon (96,9%). Większość korzysta też z internetu (91,3 %). 23 % przygodę z siecią zaczyna, mając 5-6 lat. Jednocześnie od najmłodszych lat dorastają w świecie pełnym technologii. Dane te motywują do postawienia pytania, w jaki sposób dorośli, instytucje, organizacje, ustawodawcy powinni zadbać o respektowanie praw dziecka także w środowisku cyfrowym.

11 maja 2022 roku Komisja Europejska przyjęła nową strategię na rzecz lepszego internetu dla dzieci („Better Internet for Kids” BIK+). Zapewniła też, że podejmie działania, by każde dziecko było chronione, upodmiotowione i szanowane w internecie. W Polsce w przygotowaniu jest rządowy Ramowy Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych, a ONZ także zwraca uwagę na te kwestie m.in. w Komentarzu Ogólnym nr 25 do Konwencji o prawach dziecka.

Istotną rolę w ochronie praw dziecka odgrywa edukacja zarówno dzieci, jak i dorosłych – rodziców, opiekunów, wychowawców – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange. Po wielu latach działania z tysiącem szkół w tym zakresie, widzimy potrzebę wsparcia także przedszkoli. Dlatego od września otworzymy nowy program MegaMisja dla Przedszkoli, skierowany do młodszych dzieci, ich rodziców i opiekunów  – dodaje.

Scenariusze zajęć programu MegaMisja dla Przedszkoli, pozwolą nauczycielkom i nauczycielom porozmawiać z dziećmi m.in. na temat zasad bezpieczeństwa, ochrony prywatności, zdrowia, dbania o równowagę w codziennych aktywnościach, weryfikowania informacji i odróżniania ich od reklamy czy opinii. Wiele materiałów podejmuje temat empatii, wyrażania emocji, zaufania, czy poszanowania różnorodności i odporności na oceny. Wszystko to przygotowuje dzieci do odpowiedzialnego korzystania z technologii, z poszanowaniem swoich granic i potrzeb. Program będzie też źródłem wiedzy dla rodziców i opiekunów, otrzymają oni informacje, które pomogą wprowadzić domowe zasady ekranowe oraz rozmawiać z dziećmi o bezpieczeństwie w internecie. MegaMisja dla Przedszkoli realizowana będzie przy minimalnym wykorzystaniu narzędzi cyfrowych (dzieci nie będą korzystać z urządzeń), a zajęcia prowadzone będą poprzez zabawę i zadania ruchowe – wpisując się tym samym w potrzeby rozwojowe dzieci w tym wieku. Celem zajęć jest także tworzenie przestrzeni do współpracy wśród dzieci. Partnerami projektu Fundacji Orange są Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę i Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej.

Świat się zmienia, a nasza codzienność i codzienność naszych dzieci to także środowisko cyfrowe. Technologia jest narzędziem do realizowania podstawowych potrzeb np. związanych z komunikowaniem się, czy edukacją – zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci. Zadaniem dorosłych jest natomiast zapewnienie najmłodszym bezpieczeństwa polegającego choćby na ograniczeniu treści, które nie są dostosowane do wieku, oraz wyposażenie w wiedzę i odpowiednie kompetencje, które umożliwią im bycie świadomymi członkami społeczeństwa informacyjnego – mówi Małgorzata Kowalewska, liderka programowa z Fundacji Orange.

Program MegaMisja dla Przedszkoli to kontynuacja misji Fundacji Orange, która od lat działa na rzecz edukacji i rocznie wspiera tysiące nauczycielek i nauczycieli w tym, by ciekawie i skutecznie uczyli najmłodszych, jak bezpiecznie i mądrze funkcjonować w społeczeństwie informacyjnym. Programy fundacji kładą nacisk na naukę higieny cyfrowej oraz podkreślają wagę krytycznego myślenia w używaniu technologii. W ramach działań na rzecz praw dzieci, fundacja prowadzi monitoring ekspercki dot. praw i podmiotowości dziecka w środowisku cyfrowym i planuje wydanie raportu na ten temat. Jednoczy także w tym temacie środowisko ekspertów i ekspertek, w tym Radę Programową fundacji.

¹Badanie konsumenckie dzieci i rodziców w 2022 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej  

Kontakt dla mediów

Magda Mierzwińska, Fundacja Orange

e-mail: magda.mierzwinska@orange.com

tel. +48 512 356 297