87% nauczycieli musiało samodzielnie opanować obsługę narzędzi i aplikacji do prowadzenia lekcji online. Prawie 60% rodziców dobrze oceniło przygotowanie szkół do tych warunków, ale dzieci i nauczyciele tęsknią za bezpośrednim kontaktem. To wstępne wyniki najnowszego badania o edukacji zdalnej, którego partnerem jest Fundacja Orange. Pełny raport będzie opublikowany jesienią.
Nauczanie w formie zdalnej w czasie pandemii było dla wielu szkół nowym doświadczeniem. Jak poradzili sobie z tym wyzwaniem nauczyciele, a także rodzice i uczniowie? Jaki wpływ miało na nich i co pozostawi na przyszłość? Informacji dostarczą wyniki badania naukowego pt. „Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa”.
Czas izolacji i edukacji zdalnej pokazał, jak ważne są cyfrowe kompetencje. Wielu zdobywało je w przyspieszonym tempie i na własną rękę: 57% rodziców i prawie każdy nauczyciel (87%) musiał nauczyć się obsługi narzędzi takich jak: komunikatory wideo, chat, platforma e-learningowa czy udział w grupach dyskusyjnych. Dodatkowo, co trzeci rodzic deklaruje, że musiał doszkolić się i/lub dziecko z obsługi sprzętu typu kamerki, mikrofonu i słuchawek.
– Nauczyciele, uczniowie i rodzice w szybkim tempie rozwinęli ważne cyfrowe kompetencje i nabrali jeszcze więcej odwagi do korzystania z technologii. Z podziwem patrzyliśmy w Fundacji Orange na takie zaangażowanie, potwierdzone też frekwencją nauczycieli na webinarach, które prowadziliśmy, aby wesprzeć ich w nowej sytuacji. Skorzystało z nich aż 6 tys. osób, a 29 tys. odtworzyło tutoriale z poradami, jak uczyć online. – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange. – Jednym z ważnych aspektów takich lekcji jest nie tylko dydaktyka, ale też podtrzymanie „ludzkiego” kontaktu. Te badania pokazują, jak ważne są relacje nauczycieli z uczniami – dodaje.
Lekcje online mniej atrakcyjne niż w szkole
Gotowość szkół do realizacji zajęć w tych warunkach dobrze oceniło 60% badanych rodziców. Tymczasem tylko 10% nauczycieli twierdzi, że czuje się w pełni przygotowana do takiej formy pracy. Stopień tego przygotowania oraz poziom kompetencji cyfrowych nauczycieli przełożył się na ich sposoby prowadzenia zajęć online. Częściej wykorzystywali oni narzędzia, które wiążą się z nauczaniem metodą podawczą – przekazywali informacje, wysyłali materiały do indywidualnej realizacji przez uczniów, wyświetlali filmy i prezentacje, publikowali treści na stronie internetowej lub blogu. Lekcje rzadziej odbywały się w sposób aktywizujący dzieci i młodzież do wspólnej pracy online. Jedynie niewielu prowadzących zdecydowało się na wykorzystanie edukacyjnych gier, quizów oraz narzędzi do zespołowej pracy zdalnej.
To zapewne miało wpływ na ocenę zajęć przez uczniów. Połowa z nich twierdzi, że lekcje online były mniej atrakcyjne niż w szkole w realu.
Przeładowani informacjami i zmęczeni ekranami
W czasie izolacji prawie połowa uczniów i nauczycieli wskazała, że w dni robocze korzystała z internetu minimum 6 godzin dziennie. Taką ilość czasu online przed pandemią spędzało dużo mniej, bo zaledwie 5-7% z nich. Uczniowie, rodzice oraz nauczyciele obserwują u siebie objawy nadużywania cyfrowych narzędzi: przemęczenie, niechęć do korzystania z komputera i internetu oraz rozdrażnienie z powodu ciągłego używania technologii.
W badaniu jakościowym wyszło także, że uczniowie tęsknią do bezpośrednich spotkań z kolegami i koleżankami. Ponad połowa z nich uważa, że relacje rówieśnicze przed pandemią były lepsze. Co piąty uczeń (23%) ma poczucie, że lepszy był też wtedy kontakt z wychowawcą. Ci zwracają uwagę, że tęsknią do spotkań w realu z uczniami i ze współpracownikami, a edukacja zdalna negatywnie wpływa na relacje domowe części z nich.
Obraz edukacji zdalnej… po burzy
Wstępny raport z badania „Zdalne nauczanie a adaptacja (…)” dostępny jest na stronie www.zdalnenauczanie.org. Pełne opracowanie z wszystkimi wynikami zostanie zaprezentowany jesienią 2020 roku.
– Czas wakacji będzie wypełniony analizami doświadczeń z obowiązku zdalnego nauczania w ostatnich miesiącach. Wierzymy, że wiedza pozyskana zarówno w naszym badaniu jak i w innych zaprezentowanych ostatnio raportach, które cytujemy, posłuży do wypracowania najlepszych rozwiązań dla edukacji, nie tylko zdalnej. – mówi dr Maciej Dębski, prezes Fundacji Dbam o Mój Zasięg i członek zespołu badawczego.
Organizatorami projektu są: Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej, Fundacja Dbam o Mój Zasięg i Fundacja Orange. Badaniu patronuje Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego oraz Wydział Humanistyczny Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Szczegóły na: www.zdalnenauczanie.org
******
Badanie „Zdalne nauczanie …” to badanie ilościowe z komponentem jakościowym. Realizowane w 34 szkołach podstawowych i ponadpodstawowych od 12.05 do 12.06.2020 roku metodą sondażu diagnostycznego online w trzech grupach: Uczniowie (N=1284) klas 6–8 szkół podstawowych i ponadpodstawowych (liceów, techników, liceów zawodowych), Rodzice badanych uczniów (N=979) kwestionariusz wypełniał tylko jeden rodzic/opiekun w gospodarstwie domowym, Nauczyciele (N=671) wszystkich przedmiotów prowadzący zajęcia w klasach badanych uczniów. Dobór próby miał charakter celowy. W badaniu wzięły udział placówki, które pozytywnie odpowiedziały na zaproszenie. Wypełniano ankiety internetowe przygotowane na platformie badawczej LimeSurvey. Badani z każdej grupy wypełniali oddzielny kwestionariusz, w którym część pytań była wspólna, a część dostosowana do specyfiki danej grupy. Badanie nie miało charakteru reprezentatywnego. Procedura badawcza została zatwierdzona przez Komisję Etyczną Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Do analizy wybrano wyłącznie kwestionariusze wypełnione w całości.
INFORMACJE O ORGANIZATORACH
Fundacja Orange
Fundacja Orange od 15 lat uczy, jak odpowiedzialnie i twórczo korzystać z technologii. Prowadzi projekty edukacyjne, w których dba o cyfrowe kompetencje dzieci, młodzieży i nauczycieli. Wspiera ich również w czasie edukacji zdalnej. Zorganizowała webinary dla nauczycieli o prowadzeniu zdalnych lekcji. Dla dzieci przygotowała Poranki z #SuperKoderami, podczas których uczą się podstaw programowania, a dla starszych dzieci FabLab #wdomu, pokazujący podstawy modelowania 3D. Wsparła także Wioski Dziecięce SOS darowizną na zakup sprzętu umożliwiającego podopiecznym zdalną naukę. https://fundacja.orange.pl/
Fundacja Dbam o Mój Zasięg
Fundacja Dbam o Mój Zasięg zajmuje się promocją odpowiedzialnego korzystania z nowych technologii i profilaktyką fonoholizmu. Fundacja realizuje badania naukowe, kampanie edukacyjne oraz realizuje na terenie całej Polski szkolenia dla dzieci, młodzieży i dorosłych, społeczności szkolnych oraz pracowników firm. Eksperci Fundacji pomagają tworzyć programy profilaktyczne na poziomie krajowym i samorządowym. www.dbamomojzasieg.com
Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej
Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej jest ogólnopolskim i interdyscyplinarnym stowarzyszeniem naukowym, zrzeszającym teoretyków i praktyków edukacji medialnej. Powstało w 2012 roku w odpowiedzi na wyzwania związane z funkcjonowaniem człowieka w świecie mediów cyfrowych. Celem stowarzyszenia jest popularyzacja wiedzy na temat świadomego i krytycznego korzystania z różnych mediów przez różne grupy użytkowników. http://ptem.org.pl/
