Prawa dziecka przysługują każdemu z dzieci bez względu na płeć, pochodzenie, rasę czy wyznanie. Z uwagi na dynamiczne zmiany, jakie technologia wywiera na społeczeństwo, rolą dorosłych jest zadbanie o poszanowanie tych praw także w środowisku cyfrowym. Jest ono dziś integralną częścią życia najmłodszych, nawet jeśli sami nie używają urządzeń ekranowych.  Fundacja Orange od września ruszy z programem edukacyjnym dla przedszkoli, aby przygotować najmłodszych do życia w społeczeństwie informacyjnym w sposób bardziej świadomy, uważny i dbając o swój dobrostan. 

Według badań UKE za 2022 rok¹, dzieci zwykle zaczynają korzystać z telefonu komórkowego mając 7- 10 lat. Niemal każde dziecko w tym wieku ma telefon typu smartfon (96,9%). Większość korzysta też z internetu (91,3 %). 23 % przygodę z siecią zaczyna, mając 5-6 lat. Jednocześnie od najmłodszych lat dorastają w świecie pełnym technologii. Dane te motywują do postawienia pytania, w jaki sposób dorośli, instytucje, organizacje, ustawodawcy powinni zadbać o respektowanie praw dziecka także w środowisku cyfrowym.

11 maja 2022 roku Komisja Europejska przyjęła nową strategię na rzecz lepszego internetu dla dzieci („Better Internet for Kids” BIK+). Zapewniła też, że podejmie działania, by każde dziecko było chronione, upodmiotowione i szanowane w internecie. W Polsce w przygotowaniu jest rządowy Ramowy Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych, a ONZ także zwraca uwagę na te kwestie m.in. w Komentarzu Ogólnym nr 25 do Konwencji o prawach dziecka.

Istotną rolę w ochronie praw dziecka odgrywa edukacja zarówno dzieci, jak i dorosłych – rodziców, opiekunów, wychowawców – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange. Po wielu latach działania z tysiącem szkół w tym zakresie, widzimy potrzebę wsparcia także przedszkoli. Dlatego od września otworzymy nowy program MegaMisja dla Przedszkoli, skierowany do młodszych dzieci, ich rodziców i opiekunów  – dodaje.

Scenariusze zajęć programu MegaMisja dla Przedszkoli, pozwolą nauczycielkom i nauczycielom porozmawiać z dziećmi m.in. na temat zasad bezpieczeństwa, ochrony prywatności, zdrowia, dbania o równowagę w codziennych aktywnościach, weryfikowania informacji i odróżniania ich od reklamy czy opinii. Wiele materiałów podejmuje temat empatii, wyrażania emocji, zaufania, czy poszanowania różnorodności i odporności na oceny. Wszystko to przygotowuje dzieci do odpowiedzialnego korzystania z technologii, z poszanowaniem swoich granic i potrzeb. Program będzie też źródłem wiedzy dla rodziców i opiekunów, otrzymają oni informacje, które pomogą wprowadzić domowe zasady ekranowe oraz rozmawiać z dziećmi o bezpieczeństwie w internecie. MegaMisja dla Przedszkoli realizowana będzie przy minimalnym wykorzystaniu narzędzi cyfrowych (dzieci nie będą korzystać z urządzeń), a zajęcia prowadzone będą poprzez zabawę i zadania ruchowe – wpisując się tym samym w potrzeby rozwojowe dzieci w tym wieku. Celem zajęć jest także tworzenie przestrzeni do współpracy wśród dzieci. Partnerami projektu Fundacji Orange są Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę i Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej.

Świat się zmienia, a nasza codzienność i codzienność naszych dzieci to także środowisko cyfrowe. Technologia jest narzędziem do realizowania podstawowych potrzeb np. związanych z komunikowaniem się, czy edukacją – zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci. Zadaniem dorosłych jest natomiast zapewnienie najmłodszym bezpieczeństwa polegającego choćby na ograniczeniu treści, które nie są dostosowane do wieku, oraz wyposażenie w wiedzę i odpowiednie kompetencje, które umożliwią im bycie świadomymi członkami społeczeństwa informacyjnego – mówi Małgorzata Kowalewska, liderka programowa z Fundacji Orange.

Program MegaMisja dla Przedszkoli to kontynuacja misji Fundacji Orange, która od lat działa na rzecz edukacji i rocznie wspiera tysiące nauczycielek i nauczycieli w tym, by ciekawie i skutecznie uczyli najmłodszych, jak bezpiecznie i mądrze funkcjonować w społeczeństwie informacyjnym. Programy fundacji kładą nacisk na naukę higieny cyfrowej oraz podkreślają wagę krytycznego myślenia w używaniu technologii. W ramach działań na rzecz praw dzieci, fundacja prowadzi monitoring ekspercki dot. praw i podmiotowości dziecka w środowisku cyfrowym i planuje wydanie raportu na ten temat. Jednoczy także w tym temacie środowisko ekspertów i ekspertek, w tym Radę Programową fundacji.

¹Badanie konsumenckie dzieci i rodziców w 2022 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej  

Kontakt dla mediów

Magda Mierzwińska, Fundacja Orange

e-mail: magda.mierzwinska@orange.com

tel. +48 512 356 297

Każde dziecko ma prawo do szacunku i poczucia bezpieczeństwa – także w środowisku cyfrowym.  Ważne jest, by wiedzieć, na ile te prawa są respektowane, a co może zagrażać ich realizacji. Fundacja Orange wraz z ekspertkami i ekspertami z dziedziny edukacji i nauk społecznych rozpoczyna monitorowanie poszanowania podmiotowości dziecka w sieci.

20 listopada przypada 33. rocznica przyjęcia Konwencji o prawach dziecka przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Przez te lata świat bardzo się zmienił, także w wyniku dynamicznego rozwoju technologii. Środowisko cyfrowe jest dziś jedną z przestrzeni, w której działają najmłodsi. A nawet jeśli nie są bezpośrednimi użytkownikami technologii, to rozwój cyfrowy ma na nich wpływ w wielu aspektach – tak jak i na całe społeczeństwo.

Prawa dziecka przysługują każdemu bez względu na płeć, pochodzenie, rasę czy wyznanie – także w środowisku cyfrowym, czyli w internecie, w korzystaniu z usług i produktów cyfrowych, z gier, aplikacji, komunikatorów czy mediów społecznościowych. Ich znajomość i przestrzeganie dotyczyć powinno nie tylko młodych internautek i internautów, ale całego społeczeństwa.

– Wspólnie z Radą Programową naszej Fundacji podjęliśmy się autorskiej analizy stanu poszanowania podmiotowości i praw dziecka w środowisku cyfrowym. Jest ono dziś integralną częścią dziecięcej codzienności. Data rozpoczęcia naszych prac nie jest przypadkowa, startujemy na chwilę przed Międzynarodowym Dniem Praw Dziecka, a celem analizy jest też edukowanie na temat tych praw. Ich realizacja leży w najlepiej pojętym interesie społecznym i jest przede wszystkim powinnością dorosłych. – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange.

Opracowanie będzie publikowane co roku (pierwsze w okolicach Dnia Dziecka 2023) i przygotowane na bazie dostępnych materiałów, a także obserwacji i opinii ekspertów i ekspertek, ma mieć charakter popularyzatorski.

– Analiza wskaże, co jest ważne, co optymistyczne, a co może niepokoić i szkodzić ochronie najmłodszych w środowisku cyfrowym. Zawarty w niej będzie m.in. opis nowych zjawisk społeczno-cyfrowych, trendów, mikrotrendów, zagrożeń wpływających na realizację praw dziecka w sieci.  – zapowiada Jan Herbst z Rady Programowej Fundacji Orange, socjolog, dyrektor ds. badań w Fundacji Stocznia. Opracowanie zawrze też rekomendacje systemowe dla tworzenia polityk publicznych, usług cyfrowych i edukacyjnych oraz dla organizacji działających na rzecz dzieci.

– Zależy nam na edukacyjnym wydźwięku tej inicjatywy. Bo żeby wspierać dzieci w realizacji ich praw w środowisku cyfrowym, warto także wspierać dorosłych – rodziców, opiekunów, edukatorów. Wielokrotnie ich brak uważności na te prawa może wynikać z braku wiedzy, braku znajomości standardów czy świadomości na temat szans i zagrożeń wirtualnego świata. – dodaje dr Anna Buchner, członkini Rady Programowej, socjolożka, antropolożka, współtwórczyni grupy badawczo-projektowej „Ciekawość”.

Jedną z inspiracji dla rozpoczęcia prac nad monitoringiem był Komentarz Ogólny nr 25 w sprawie praw dziecka w środowisku cyfrowym do Konwencji o prawach dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych. Komentarze ogólne (tzw. General comments) opracowuje i publikuje Komitet Praw Dziecka ONZ jako instrukcje dookreślające poszczególne aspekty Konwencji lub przekładające ją na nowe, bieżące wyzwania społeczne, dając rekomendacje dla państw-stron.

„Używanie technologii w sposób wartościowy może pomóc dzieciom w realizacji pełnego zakresu ich praw obywatelskich, kulturalnych, gospodarczych i społecznych. Jednakże brak włączenia cyfrowego może doprowadzić do pogłębienia się istniejących nierówności, a także pojawienia się nowych” – stwierdza dokument. Przytoczono w nim też opinie dzieci, które wskazywały, że środowisko cyfrowe daje im istotne możliwości zabierania głosu w sprawach, które ich dotyczą. „Chcielibyśmy, aby władze państwowe, firmy technologiczne i nauczyciele pomagali nam radzić sobie z nierzetelnymi informacjami w sieci”, „chciałbym wiedzieć, co naprawdę dzieje się z moimi danymi (…). Kto je gromadzi? W jaki sposób są one zbierane?”.

Na potrzeby prac nad analizą, Fundacja Orange przetłumaczyła i opublikowała Komentarz Ogólny nr 25 na swojej stronie www. Całą treść dokumentu, jego syntetyczny skrót oraz wersję dla dzieci można pobrać tutaj.

Rada Programowa Fundacji Orange to osoby o uznanym autorytecie w dziedzinach edukacji, pedagogiki, rozwoju kompetencji cyfrowych, działań lokalnych i wyrównywania szans społecznych, badacze/czki, naukowcy/czynie, trenerzy/rki i nauczyciele/lki.

Rada Programowa Fundacji Orange to ekspertki i eksperci ds. edukacji, rozwoju kompetencji cyfrowych, działań lokalnych i wyrównywania szans społecznych. Jej rolą jest doradztwo, wsparcie merytoryczne i konsultowanie kierunków programowych, celów, misji i pól rozwoju Fundacji Orange. Członkowie i członkinie swoją funkcję pełnią honorowo, w czasie dwuletniej kadencji.

• Magdalena Bigaj – medioznawczyni, edukatorka i działaczka społeczna w temacie higieny cyfrowej i wpływu technologii na ludzi. Współautorka badań, publikacji naukowych. Założycielka Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa.
• dr Anna Buchner – socjolożka i antropolożka, realizatorka projektów badawczych i autorka wielu raportów. Współtwórczyni grupy badawczo-projektowej „Ciekawość”.
• Zyta Czechowska – Nauczyciel Roku 2019. Współautorka książki “Jak nie zgubić dziecka w sieci?”. Dyrektor Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli specjalni.pl, terapeutka i nauczycielka w szkole specjalnej.
• Grażyna Gajewska – dr hab. prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Instytutu Pedagogiki, kierownik Zakładu Pedagogiki Opiekuńczej i Rodziny. Autorka publikacji i projektów badawczych – naukowych i metodycznych.
• Oktawia Gorzeńska – autorka książki „Projekt zmiana – od frustracji do satysfakcji z pracy w szkole – warsztatownik”. Absolwentka Leadership Academy for Poland, założycielka dwóch szkół w Gdyni, liderka zmian w polskim szkolnictwie.
• Jan Herbst – socjolog, autor książek i artykułów nt. kapitału społecznego, nierówności społecznych i przestrzennych, współautor raportu o wykluczeniu społeczno-cyfrowym. Dyrektor ds. badań w Fundacji “Stocznia”.
• Anna Mierzyńska – analityczka dezinformacji w sieci oraz funkcjonowania polityki i marketingu sektora publicznego. Specjalistka ds. mediów społecznościowych i komunikacji społecznej, dziennikarka.
• Joanna Mikusek-Przystajko – pedagożka i nauczycielka etyki w Społecznym Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Kudowie-Zdroju, animatorka społeczno-kulturalna, psychoterapeutka uzależnień w trakcie certyfikacji.
• Jacek Pyżalski – dr hab. prof. na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Specjalista Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Pomysłodawca, kierownik i wykonawca projektów badawczych, w tym prestiżowych projektów międzynarodowych.
• Łukasz Szczepańczyk – koordynator i trener projektów rozwoju kompetencji społecznych i cyfrowych – głównie dla młodzieży i seniorów, lider Stowarzyszenia Inkubator Kreatywności Społecznej w Stoczku Łukowskim.
• Kamil Śliwowski – trener kompetencji cyfrowych i kompetencji przyszłości, specjalizuje się w wykorzystaniu technologii w edukacji, prawie autorskim, w Creative Commons i ochronie prywatności, związany z wieloma NGO i autor na otwartezasoby.pl

Fundacja Orange  działa na rzecz nowoczesnej edukacji. Założona w 2005 roku do realizacji celów zgodnych ze strategią społecznej odpowiedzialności Orange Polska. Wspiera dzieci, młodzież, nauczycieli w nabywaniu kompetencji przyszłości. Działa na rzecz grup zagrożonych wykluczeniem społeczno-cyfrowym. Pomaga kształtować zdrowe nawyki cyfrowe, poznawać podstawy bezpieczeństwa w sieci, programowania, sztucznej inteligencji, druku 3d i realizować kreatywne pomysły z wykorzystaniem cyfrowych zasobów. Jej inicjatywy są oparte na wynikach badań i konsultacjach z ekspertami, do udziału angażując pracowników Orange jako wolontariuszy. www.fundacja.orange.pl