Pandemia w znacznym stopniu zmieniła nasz sposób funkcjonowania, tryb pracy i nauki, zasady kontaktów społecznych. Po raz pierwszy w polskich szkołach wprowadzona została zdalna edukacja, od 1 do 19 kwietnia obowiązywał zakaz wychodzenia z domu bez opieki dorosłego osób, które nie ukończyły 18 lat, a do 17 maja dzieci, które nie ukończyły 13 lat.
Wiele już mówiliśmy o tym, jak dzieci i młodzież radzą sobie z nauką, a jak dają sobie radę z innymi problemami?
A że takie były i są, niech świadczą liczne telefony na linię 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży. Telefon ten funkcjonuje już od 2008 roku. 10 lat temu pracownicy rozmawiali z dziećmi głównie o relacjach rówieśniczych, problemach w szkole czy w rodzinie. Dziś dzwonią i piszą młodzi ludzie, którym towarzyszy depresja, samotność i poczucie bezradności. Te problemy nasiliły się w pandemii, podczas przymusowej izolacji społecznej.
Od stycznia do października konsultanci linii 116 111 odebrali 48 126 telefonów i 8 992 emaili, a liczba interwencji ratujących życie i zdrowie wyniosła 559 (w analogicznym okresie w 2019 roku interwencji było o 150 mniej). Od marca telefon czynny jest całą dobę 24/7/
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, która prowadzi Telefon zaufania dla dzieci i od lat zajmuje się problemem krzywdzenia dzieci, postanowiła bliżej zbadań ten temat i zapytała młodych ludzi o ich odczucia w czasie pandemii. Badanie miało na celu poznanie skali doświadczania przez młodzież różnego rodzaju przemocy i krzywdzenia. Dodatkowo poruszono w nim temat dobrostanu: samopoczucia, zadowolenia z życia, wsparcia społecznego oraz podejmowania zachowań autodestrukcyjnych.
Od 15 marca do 30 czerwca – kiedy dzieci uczyły się zdalnie, a ich wychodzenie z domu było ograniczone:
• 27,2% młodych osób doświadczyło co najmniej jednej z form krzywdzenia, tj. bycie ofiarą lub światkiem przemocy ze strony bliskich lub rówieśników, fizycznej lub słownej formy wykorzystywania seksualnego.
• Niekorzystne zjawiska nasiliły się w rodzinach, gdzie były już problemy, np. nadużywanie alkoholu (50,7% vs 23,1%,) czy choroba psychiczna (53,3% vs 24,6%).
• 15% nastolatków doznało przemocy ze strony rówieśników, 10,8% ze strony bliskiej osoby dorosłej, a co 20. osoba (5,4%) była świadkiem przemocy wobec rodzica lub innego dziecka.
• Przemoc ze strony bliskich dorosłych, której doświadczali nastolatkowie, to przede wszystkim przemoc psychiczna. Doświadczyło jej 9,2% respondentów, a przemocy fizycznej trzy razy mniej − 3,2% badanych.
• 10,2% doświadczyło wykorzystywania seksualnego – z kontaktem fizycznym doświadczyło go 2,6%, zaś bez kontaktu fizycznego – 9,2%, tj. otrzymywanie niechcianych nagich zdjęć (5,2%), słowna przemoc seksualna (4,6%) oraz werbowanie w internecie do celów seksualnych (3,4%).
Nastolatki zapytano też o ich ogólne samopoczucie i dobrostan.
• Połowa badanych (49,8%) była zadowolona ze swojego życia, natomiast co trzecia osoba (33,4%) oceniła je negatywnie.
• Prawie co trzeci respondent (30,8%) uznał, że w badanym okresie jego samopoczucie pogorszyło się.
• W pierwszym okresie pandemii 2,9% respondentów w wieku 15-17 lat próbowało popełnić samobójstwo.
Nie wszystkie nastolatki mogły w trudnej sytuacji znaleźć pomoc wokół siebie.
• Zdecydowana większość badanych (87,4%) miała w swoim otoczeniu przynajmniej jedną osobę, do której mogła się zwrócić w trudnej sytuacji, a ponad połowa badanych (51,6%) wskazała kilka takich osób.
• 9% nastolatków odpowiedziało, że w trudnej sytuacji nie może liczyć na nikogo.
• Nastolatki, które doświadczyły krzywdzenia częściej niż pozostałe (16,9% vs 6%) przyznawały, że nie mają w swoim otoczeniu osoby, do której mogłyby się zwrócić w trudnej sytuacji.
• Dziewczyny częściej niż chłopcy doświadczały krzywdzenia i gorzej oceniały zarówno swoje samopoczucie, jak i zadowolenie z życia.
O badaniu
Badanie zostało oparte na metodologii i kwestionariuszu Juvenile Victimization Questionnaire, który został opracowany przez amerykańskie Centrum Badań nad Przestępstwami wobec Dzieci. Do tej pory FDDS korzystając z kwestionariusza JVQ zrealizowała dwie edycje diagnozy problemu przemocy wobec dzieci, w 2012 i 2018 roku. Tegoroczne badanie zawiera wybrane pytania kwestionariusza. Ponadto został on lekko zmodyfikowany i dostosowany do sytuacji młodzieży. Badanie zrealizowano na panelu internetowym, a wzięło w nim udział 500 osób w wieku 13-17lat. Pełen raport znajduje się na stronie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.
Orange Polska jest partnerem Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę i Telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży od kilkunastu lat. W czasie pandemii przekazaliśmy dodatkowe środki na funkcjonowanie linii 116 111, aby każdy telefon od potrzebującego dziecka mógł być odebrany.
