Jak już pewnie wiecie z poprzedniego tekstu mamy od pewnego czasu na tapecie temat Internet of Things (IoT). Nie bez powodu – prowadzimy testy dwóch technologii, które mogą posłużyć do budowy właśnie Internetu Rzeczy: NB-IoT i eMTC (zwanego potocznie LTE-M). W drugiej części tekstu będzie o energii, pieniądzach i ruchu – mam nadzieję, że nie zawiodę Was. Planujemy też część trzecią – z wnioskami z testów.

Zaczniemy od punktu, który jest chyba najważniejszy jeżeli chodzi o IoT, czyli…

Praca na baterii

Aby stosowanie Internetu Rzeczy miało sens urządzenia muszą móc pracować bardzo długo na jednej baterii lub też pobierać bardzo niewiele energii z akumulatora. Powód jest prosty – dziesiątki, setki, tysiące czujników mierzących choćby przepływ wody w rurach rozmieszczone są po piwnicach, kanalizacji i innych trudnodostępnych miejscach. A teraz wyobraźcie sobie, że do każdego z tych czujników trzeba by pociągnąć kabelek, przez który będzie biegł prąd. Zadanie powiedziałbym… karkołomne. Po pierwsze znacznie powiększałoby to koszt montażu, po drugie są miejsca, gdzie pociągnięcie prądu jest bardzo trudne. W przypadku samochodów każdy kolejny układ trzeba zasilić, a prąd w samochodzie generowany jest poprzez spalanie paliwa 😉

W przypadku Internet of Things  jako standard wyznaczono 10 lat pracy na jednej baterii. Zarówno NB-IoT jak i LTE-M zostały stworzone z myślą o efektywności energetycznej, jednak wydaje się, że NB-IoT poradzi sobie na tym polu nieco lepiej. Z drugiej strony to „nieco” może być niwelowane przez warunki pracy danego urządzenia – wystarczy konieczność wzmocnienia sygnału i już wszystko bierze w łeb.

Koszt, czyli… kasa, pieniążki, pieniądze, mamona, zielone, bucksy

Każde wyzwanie można pokonać, jeżeli mamy na to wystarczający budżet. Amerykanie wysłali człowieka na Księżyc, a na półwyspie Arabskim zbudowano kryty stok narciarski. Różnica między nimi a nami jest taka, że my nie mamy nieograniczonych zasobów gotówki. Nie mają ich także nasi klienci, którzy w przyszłości będą decydować z jakich urządzeń chcą korzystać.

By spopularyzować technologie oparte o LTE-M i NB-IoT koszt nowych rozwiązań nie może być wyższy, od tych opartych o GSM, czyli 2G. Naszym zdaniem przy pełnym wdrożeniu takich rozwiązań będzie to możliwe. Dostrzegamy również, że prostsza z tych technologii – NB-IoT może zapewnić większe oszczędności. Jednak testy, czas i skala produkcji zapewne to zweryfikują.

Mobilność

To dość ciekawy wątek w kontekście Internet of Things – chodzi tutaj o możliwość przemieszczania się urządzeń pomiędzy stacjami bazowymi w trakcie nadawania sygnału. Z jednej strony wydaje się to czymś oczywistym w przypadku sieci (nomen-omen) mobilnych. Z drugiej strony, w wielu przypadkach mówimy o czujnikach, które większą część „życia” mogą przeleżeć w piwnicy, nie przesuwając się nawet o milimetr. Po za tym jest jeszcze jeden wątek. Przemieszczanie się urządzeń zwiększa zużycie energii, które przekłada się na koszty.

W związku z tym w technologii NB-IoT… zrezygnowano z możliwości przemieszania w trakcie nadawania sygnału (po prostu). Założono,  że urządzenia będą poruszać się bardzo rzadko lub wcale. Dane wysyłają nieco częściej ale szansa, że będą się one jednocześnie poruszać pomiędzy stacjami bazowymi i wysyłać dane jest bliska zeru. W przypadku LTE-M pozostawiono możliwość „handoveru”, czyli transmisji danych przy jednoczesnym poruszaniu się pomiędzy stacjami bazowymi. Co prawda nie działa ona w tzw. trybie rozszerzonego zasięgu. Pewnie o nim nie wspomniałem, ale sądzę, że nazwa mówi wszystko – ma on działać przy bardzo słabym zasięgu – na przykład w piwnicy.

Dalsze ewolucje w 3GPP Rel-14

Teraz czas na mój ulubiony wątek – przez ten cały czas pracowaliśmy nad czymś, co moglibyście uznać za gotowe rozwiązanie.

Błąd!

Jak pewnie pamiętacie z pierwszego tekstu, pracowaliśmy w oparciu o rozwiązania, które zostały opisane w ramach pierwszej wersji (3GPP Release-13). A obecnie zakończono prace nad Rel-14, które dodają zupełnie nowe możliwości. W obu przypadkach dodana została usługa, pozwalająca na lokalizację urządzeń i możliwość transmisji rozsiewczej, zwanej w języku mieszkańców Wysp Brytyjskich „multicast”. Oznacza to, że ze stacji bazowej do każdego z urządzeń przesyłany jest dokładnie ten sam strumień bitów. Można to porównać do transmisji telewizyjnej czy radiowej, w której jest jeden nadawca i dziesiątki, setki, tysiące odbiorców. Oczywiście nie będziemy zajmować się transmisją Orange TV do urządzeń IoT… ale możemy im przesłać chociażby aktualizację oprogramowania, nie marnując przy tym zasobów radiowych.

Żeby było ciekawie, w LTE-M dodano obsługę połączeń głosowych poprzez VoLTE i większe prędkości transmisji, na które pozwala m.in. poszerzenie kanału pracy. Chodzi o wykorzystanie większej ilości PRB niż 6. Jeżeli chcecie wiedzieć więcej, musicie zajrzeć do poprzedniego tekstu.

Na drodze do Internet of Things w 5G

Wątek 5G już poruszałem w pierwszym tekście. Teraz chciałbym go nieco rozwinąć. Jeżeli mocno interesujecie się tematem 5G wiecie zapewne, że docelowy kształt standardu został już właściwie określony, teraz „rzeźbimy”, by osiągnąć cel, który został przed nami postawiony. Z jednej strony pracując nad siecią 5G, z drugiej właśnie poprzez… ewolucję LTE-M i NB-IoT. Powód jest bardzo ważny – w pierwszej fazie standardu 5G nie będzie funkcjonalności związanych z Internet of Things (czyli massive MTC). Dlatego 3GPP dąży, by właśnie poprzez ewolucję i wprowadzanie kolejnych usprawnień do LTE-M i NB-IoT sprawić, by spełniały one minimalne wymagania stojące (przynajmniej na polu IoT) przed siecią 5G. Nastąpi to szybciej niż wdrożenie mMTC w 5G, a na dodatek w oparciu o już sprawdzone rozwiązania.

Jeżeli chcecie wiedzieć więcej o IoT w 5G zapraszam do tekstu: Gospodarka po 5G – 5Gotowi #4

Już wiecie, co bierzemy pod uwagę w trakcie oceny technologii. Jednak to dopiero gdy zakończymy testy będziemy mogli skonfrontować teorię z praktyką. A do tego jeszcze chwila ;-). Dlatego już teraz zapraszam Was na ostatni z tekstów. Lecz dopiero po (moim) urlopie.

P.S zdjęcie ilustracyjne pożyczyłem z tekstu Wojtka o HTC U 11.

To prawda! Nasz pracownik w Legionowie powiedział jednemu z mieszkańców: „Możemy panu włączyć światłowód, ale pod warunkiem, że nie mieszka pan w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej.” Ten przypadek odbił się echem w mediach. Niestety to nie jedyna spółdzielnia, która na hasło „inwestycje światłowodowe Orange” zamyka się w sobie. A przy okazji zamyka też mieszkańcom dostęp do najszybszego internetu. Żeby była jasność dotyczy do także innych operatorów np. Netii. Problem z dostępem mamy w wielu miejscach. Obecnie czekamy na decyzję regulatora w 57 przypadkach, w których realizujemy inwestycje światłowodowe i nie jesteśmy wpuszczeni, chociaż przepisy prawa nakazują właścicielom czy ich zarządcom udostępnianie nieruchomości.

Ze względu na wiele takich przypadków – nawet przy dobrej woli regulatora – na rozstrzygnięcie sporu potrzeba, co najmniej kilku miesięcy. A każdy miesiąc oznacza blokowanie konkurencji i „kupowanie sobie czasu”. Przepisy w praktyce nie zawierają sankcji dla utrudniających dostęp do nieruchomości. Dlatego zwyczajnie „opłaca się” przedłużać proces, zwłaszcza tym, którzy sami dostarczają usługi w danej lokalizacji albo współpracują z wybranym dostawcą. Tak jest m.in. w Legionowie. Biznesowo potrafię to zrozumieć, ale z punktu widzenia kilku tysięcy spółdzielców już niekoniecznie. I chyba tylko oni stanowią realną siłę by przekonać władze swojej spółdzielni.

W sumie Orange Polska od 2015 r. skierował do UKE ponad 100 spraw dotyczących problemów w dostępie do nieruchomości. Wśród nich znalazła się także ta dotycząca działania SML-W w Legionowie. Złożyliśmy ją 21 marca br. Postępowanie toczy się.

Swoją drogą nie czekamy z założonymi rękoma na wydanie decyzji regulatora. Zawsze staramy się negocjować i przekonywać właścicieli nieruchomości by uzyskać ich zgodę na udostępnienie nieruchomości bez interwencji UKE. Zapewniamy o wysokim standardzie wykonania instalacji światłowodowej i korzyściach dla mieszkańców całej spółdzielni wynikających z podłączenia najnowszej technologii np. możliwości monitoringu. Niestety uzyskanie zgody na realizację inwestycji, zwłaszcza w dużych spółdzielniach (np. SM Przylesie w Koszalinie – 9246 gospodarstw domowych czy SM Hutnik w Częstochowie – 12 500 gospodarstw domowych) jest trudne i długotrwałe. Spółdzielnie, czy wspólnoty szczególnie niechętnie podchodzą do realizacji instalacji światłowodowej tam gdzie już są inni operatorzy kablowi. Zdarzało się nam, że uzależniały dostęp do nieruchomości np. od wybudowania placu zabaw.

Coś Wam zdradzę. Kiedy ostatnio przeglądaliśmy z blogo-koleżeństwem najpopularniejsze teksty przez lata bloga, zaskakująco wysoko znalazł się ten. A skoro stalking jest dla Was na tyle ważny, że po siedmiu latach wciąż szukacie o nim informacji – nasz klient, nasz per pan (swoją drogą, kto pamięta z jakiego klasyka polskiego kina pochodzi ten cytat?).

Stalking w erze internetu

Jakby nie patrzeć, dziś stalker ma łatwiej. O niebo łatwiej. Kiedyś musiał wystawać pod domem potencjalnej ofiary, utrzymywać odpowiedni dystans, grzebać w śmie… – chociaż akurat dumpster diving przy szpiegostwie przemysłowym wciąż nie traci na popularności. W dzisiejszych czasach szpiegowanie nas może być trywialne. W dużej części dlatego, że sami ułatwiamy życie tym, którzy czyhają na naszą prywatność. Niefrasobliwość w rozrzucaniu wiadomości o sobie po sieci może się źle skończyć. Przede wszystkim o tym opowiadam w najnowszym odcinku cyklu (nie)Bezpieczna Sieć. O czym za to NIE mówię? O tym, o czym – mam nadzieję – wszyscy pamiętacie: konieczności tworzenia bezpiecznych, niepowtarzalnych haseł, a w przypadku danych wrażliwych także raz na jakiś czas zmienianych, haseł.

Bo tak naprawdę to cały ten materiał o… dolną część pleców potłuc, jeśli nasze hasło zna/może poznać pół świata. Jeśli sprawca może zalogować się na nasze konta, nieważne jak dobrze pilnujemy tego, co wpisujemy. Stalking staje się trywialnie prosty. Dlatego – dla przypomnienia – pod nowym materiałem podrzucam Wam też materiał o hasłach. Co ciekawe – pierwszy, który powstał w ramach naszego cyklu.

Co w następnych odcinkach?

Odpowiedź na pytanie ze śródtytułu może zależeć od Was. Oczywiście oczy i uszy trzymam otwarte na bezpieczniackie trendy, ale to dla Was powstają te materiały i to Wasze oczekiwania mają spełniać. Jeśli jeszcze nie widzieliście naszych wszystkich materiałów wideo z cyklu (nie)Bezpieczna Sieć, zajrzyjcie tutaj. A potem zastanówcie się, czego Wam tam jeszcze brakuje? Taka okazja zdarza się rzadko – film dokładnie taki, jaki Wam się wymarzył 🙂 Może warto spróbować?

A póki co, zapraszam na wcale nie feralny, 13. odcinek (nie)Bezpiecznej Sieci!

A tu parę słów (czy też minut) o bezpiecznych hasłach.

A teraz się z Wami żegnam… ale tylko na jakiś czas 🙂 Przez ostatnie lata zwracaliście mi uwagę, że na urlopie się wypoczywa, a nie pisze teksty na bloga, więc wziąłem to sobie do serca i wrócę na łamy 31 sierpnia. Tym, którzy przez najbliższy czas będą mieć równie dobrze ;), życzę udanych wakacji!