Właśnie otrzymaliśmy raport z działalności w 2020 roku Fundacji Itaka – Centrum Ludzi Zaginionych,
z którą współpracujemy od kilkunastu lat, będąc partnerem linii 116 000 – Telefonu w sprawie zaginionego dziecka i nastolatka.

Czy w pandemii zmieniła się liczba i charakter zaginięć dzieci? Jak młodzi ludzie radzili sobie z trudną sytuacją izolacji i ograniczeń? Czy nadal szukali ucieczki od problemów w ucieczce z domu?

Ucieczki z domu

Koronawirus pogorszył sytuację wielu dzieci, które zostały zamknięte w domu ze swoimi problemami, często bez wsparcia osób ze swojego otoczenia. Nie zniknął problem ucieczek, choć było ich mniej. Według statystyk Centrum Poszukiwań Osób Zaginionych KGP w 2020 było 1464 w grupie wiekowej 14-17 lat (w 2019r. – 2110).

Fundacja jak co roku zorganizowała akcję profilaktyczną „Nie uciekaj”, która odpowiada na narastający problem ucieczek nastolatków z domu. Od 2012 roku działają dwie internetowe strony kampanii: www.strefanastolatka.nieuciekaj.pl – skierowana do nastolatków oraz www.nieuciekaj.pl – skierowana do rodziców i opiekunów oraz nauczycieli. Fundacja zorganizowała też kampanię na temat ucieczek nastolatków pt. „To czas, aby wysłuchać nastolatków. Usłysz, zmień nastawienie, chroń”. W tej akcji wykorzystano prawdziwe doświadczenia uciekinierów.

Porwania rodzicielskie

Pandemia spowodowała też znaczącą zmianę w schemacie zaginięć dzieci. W pierwszych miesiącach pandemii Fundacja ITAKA przyjęła o 50% więcej zgłoszeń dotyczących porwań rodzicielskich, niż w porównywalnym okresie poprzedniego roku. Był to rekordowy rok pod względem liczby nowych zgłoszeń, których było 125 czyli o 39 więcej niż rok wcześniej. Koronawirus stał się narzędziem w walce o dziecko.

Część zgłoszeń to sprawy, gdzie rodzicom przed pandemią udawało się porozumieć w kwestiach dotyczących dziecka i dzielili się między sobą opieką nad nim. Jednak w momencie ogłoszenia izolacji społecznej, jeden z rodziców podejmował decyzję o uniemożliwieniu drugiemu rodzicowi kontaktu z dzieckiem. Co ważne, odmawianie kontaktów nie dotyczyło tylko osobistych spotkań, ale także rozmów telefonicznych czy poprzez komunikatory internetowe. Covid-19 stał się wymówką. Rodzice, którzy dzwonili na 116 000, często mówili, że odmawia im się kontaktu z dzieckiem, ponieważ akurat przy tym rodzicu dziecko będzie narażone na zakażenie, a tylko przy drugim będzie bezpieczne.

Drugą grupę stanowili rodzice, którzy już wcześniej nie byli w stanie ustalić zasad opieki nad dzieckiem i pandemię wykorzystali jako kolejny pretekst do odcięcia dziecka od drugiego rodzica. Rodzice, zwaśnieni jeszcze przed pandemią, uzyskali nowe narzędzie w walce przeciwko drugiemu rodzicowi.

Korzystali z tego narzędzia dość skutecznie, ponieważ działania służb pomocowych czy sądów rodzinnych były w tym czasie utrudnione, a i przyzwolenie społeczne na tego typu działania większe – dla dobra dziecka można je odizolować od rodzica, który jest np. lekarką/lekarzem, pielęgniarką/pielęgniarzem czy siada codziennie za kierownicą autobusu.

Pomoc dla rodziców

Prawnicy Fundacji ITAKA cały czas prowadzą poradnictwo na temat praw, jakie przysługują w takiej sytuacji, również w oparciu o nowo uchwalane przepisy w tzw. ustawach tarczowych. Zgodnie z rekomendacją Ministerstwa Sprawiedliwości wszelkie wydane orzeczenia sądowe pozostają w mocy, a jedyną okolicznością wyłączającą kontakty jest choroba lub przebywanie w kwarantannie. Poza tymi przypadkami, pandemia nie może być wykorzystywana do ograniczania kontaktu rodzica z dzieckiem.

Głównym celem działalności Fundacja ITAKA pozostaje niezmiennie pomoc w poszukiwaniach zaginionych dzieci, nastolatków i dorosłych. Pomaga rodzinom osób zaginionych – świadczy telefoniczną pomoc psychologiczną i prawną, wspiera w najtrudniejszych momentach po zaginięciu. Przez cały 2020 r. na liniach ITAKI odebrano 6051 telefonów. Każdy z nich to konkretna osoba i realna pomoc. Dla nas to ważne, że jako firma możemy wspierać te działania.

Równo rok temu wspólnie z Fundacją ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych uruchomiliśmy linię 116 000, czyli bezpłatny Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka.

5000 połączeń, 199 zgłoszeń o zaginięciach i 163 odnalezione dzieciaki – tyle udało się zrobić w ciągu roku działania linii 116 000. Za każdą z tych liczb kryje się dramat rodziny, która wszelkimi sposobami szuka pomocy i ma tylko jeden cel – odnaleźć swoje dziecko. Jak szukać, co robić, czy czekać 24 godziny, by zgłosić się na policję? Jak myśleć racjonalnie, gdy emocje są tak silne? Dzięki specjalistom z ITAKI rodziny mogą uzyskać informacje, pomoc w poszukiwaniach, wsparcie psychologa i poradę prawną – zawsze: 24 h i 7 dni w tygodniu.

Przez pierwszy rok działania telefon ITAKI dzwonił już ponad 5 000 razy. Rodzice i opiekunowie zaginionych dzieci zgłaszają zaginięcie lub proszą o poradę, bo boją się, że ich dziecko zaginie lub ucieknie z domu. Pod numer 116 000 dzwonią też policjanci, informatorzy, dziennikarze i nastolatki.

Polska była 6 krajem w Europie, który zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej uruchomił taką linię. Jako firma daliśmy bezpłatnie platformę technologiczną, dzięki której 116 000 jest dostępny we wszystkich sieciach. TP zapewnia też obsługę techniczną numeru oraz partycypuje w kosztach jego funkcjonowania.

Telefon w sprawie Zaginionego Dziecka – 116 000 został uruchomiony 5 marca 2009 roku przez Fundację ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych oraz Telekomunikację Polską. W pierwszym roku działania, dzięki 116 000 odnaleziono 163 dzieci i nastolatków, zaś prawie 200 rodzin uzyskało natychmiastową pomoc.

– Zaginięcie dziecka to sytuacja dramatyczna, na którą nikt nie jest przygotowany, zaś ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych to jedyna organizacja w Polsce, która odnajduje zaginionych i pomaga ich rodzinom – mówi Anna Dziurka, Prezes Zarządu ITAKI. – Działanie telefonu 116 000 jest zatem niezbędne, aby odnaleźć zaginione dzieci i nastolatki, a także aby udzielić wsparcia ich rodzicom i opiekunom – dodaje.

– Linia 116 000 – telefon w sprawie Zaginionego Dziecka jest przykładem właściwego zaangażowania społecznego firmy, które nie sprowadza się do filantropii, ale uwzględnia biznes, jaki ona prowadzi. Dzięki naszym usługom mamy szanse zmienić otaczającą nas rzeczywistość na lepsze – powiedział Tomasz Nowakowski, dyrektor Wykonawczy Grupy TP ds. Korporacyjnych.

Przy telefonie przez całą dobę i 7 dni tygodniu dyżurują specjaliści fundacji ITAKA, którzy wspierają rodziny zaginionych na każdym etapie poszukiwań. Prowadzą mediacje w przypadku ucieczki nastolatka z domu, organizują poszukiwania i nagłośniają sprawę w mediach. Udzielają też kompleksowej pomocy prawnej, socjalnej i psychologicznej. Współpracują z policją, strażą miejską, miejskimi firmami transportowymi, korporacjami taksówkarskimi, a nawet konsulatami i ambasadami oraz organizacjami w Polsce i Europie, które mogą pomóc w odnalezieniu dzieci.

Pierwszy rok działania telefonu spowodował znaczny wzrost zgłoszeń zaginięć dzieci i nastolatków do ITAKI. Telefon 116 000 dzwonił dotychczas ponad 5 000 razy. Telefonowali głównie rodzice i opiekunowie zaginionych dzieci, zgłaszając zaginięcie lub prosząc o poradę z powodu obaw, że ich dziecko zaginie lub ucieknie z domu. Pod numer 116 000 dzwonili również policjanci, informatorzy, dziennikarza, a także nastolatki. Pracownicy ITAKI w celach poszukiwań zaginionych dzieci i nastolatków wykonali ponad 3 000 połączeń.

Telekomunikacja Polska udostępniła bezpłatnie platformę technologiczną, dzięki której numer 116 000 jest dostępny dla wszystkich potrzebujących, niezależnie od obsługującej ich sieci. Firma zapewnia obsługę techniczną numeru oraz partycypuje w kosztach prowadzenia linii.

Telefon 116 000 dyrektywą Komisji Europejskiej z dnia 15 lutego 2007 został zarezerwowany jako wspólny dla całej Unii Europejskiej numer telefoniczny w sprawie zaginionych dzieci. Polska była szóstym krajem w Europie, który zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej uruchomił numer 116 000 i jest jednym z pięciu, w których telefon 116 000 działa całodobowo.

Kontakt dla mediów:

Aleksandra Kiełczowska,

Dział Komunikacji i Rozwoju ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych

Tel.:  22 620 16 10, 507 363 941

E-mail: aleksandra.kielczewska@zaginieni.pl

Ponad 4 500 razy zadzwonił do tej pory numer 116 000 – Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka, uruchomiony w marcu tego roku przez fundację ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych oraz Telekomunikację Polską. 160 rodzin zaginionych dzieci uzyskało pomoc dzięki 116 000, ponad 120 zaginionych dzieci została odnaleziona, z czego przynajmniej połowa dzięki bezpośrednim działaniom fundacji ITAKA. Polska jako jedno z pierwszych państw unijnych uruchomiła numer 116 000 i należy do nielicznych, w których działa on przez całą dobę.

Ideę funkcjonowanie telefonu 116 000 w krajach europejskich wspiera Margarida Barroso – członkini rady federacji Missing Children Europe, która w tych dniach odwiedza Polskę na zaproszenie fundacji ITAKA.

 – Jako reprezentant Federacji Missing Children Europe chciałabym podkreślić, jak bardzo Federacja jest dumna, że Fundacja ITAKA, nasza organizacja członkowska, znalazła się wśród kilku pierwszych organizacji w Europie, które uruchomiły usługę 116 000. Mamy nadzieję, że uda nam się przypomnieć opinii publicznej w Polsce o dramatycznej sytuacji dzieci i nastolatków, które giną każdego dnia. Niezwykle ważne jest przypominanie  funkcji telefonu 116 000. Należy sprawić, aby każdy, kogo dotknie ten problem wiedział, że może zadzwonić pod ten numer i uzyskać natychmiastową pomoc – mówi Margarida Barroso, podkreślając ogromną rolę mediów w promocji numeru 116 000.

– Zaginięcie dziecka jest dla nas zawsze sprawą priorytetową, nawet jeśli policja kwalifikuje je jako ucieczkę. Dzięki temu udaje się nam się odnaleźć zaginionych w sytuacjach niezwykle trudnych, czego przykładem mogą być dwie polskie nastolatki z fałszywymi paszportami, zmuszane do prostytucji poza granicami kraju. Działamy natychmiast – kiedy otrzymaliśmy zgłoszenie o błąkającym się na ulicy chłopcu, którego rodziców nie można było zlokalizować, w przeciągu 30 minut zamieściliśmy jego zdjęcie na stronie www.zaginieni.pl, powiadomiliśmy wszystkie służby oraz wszystkie media ogólnopolskie – mówi Aleksandra Kiełczewska z Fundacji ITAKA.

Uruchomienie numeru 116 000 było możliwe dzięki pomocy Telekomunikacji Polskiej. Firma bezpłatnie udostępniła platformę technologiczną, zapewnia obsługę techniczną numeru oraz partycypuje w kosztach prowadzenia linii, jak również pomaga fundacji ITAKA w pozyskanie środków finansowych, niezbędnych do poszukiwań. Porozumiała się też z pozostałymi operatorami telekomunikacyjnymi, dzięki czemu numer 116 000 jest bezpłatny dla wszystkich potrzebujących, niezależnie od obsługującej ich sieci.

– Jestem dumna, że Grupa TP przyczyniła się do tego, że w Polsce działa telefon, który pomaga w odnalezieniu zaginionych dzieci – mówi Jadwiga Czartoryska, prezes Fundacji Orange.  – Już po  pierwszych miesiącach działania linii 116 000 potwierdziło się, jak bardzo jest ona potrzebna, jak wiele dzieci wróciło dzięki niej do domu. Nasze zaangażowanie jest dowodem, że odpowiedzialny biznes nie jest jedynie chwytliwym hasłem, ale kryją się za nim konkretne działania, odpowiadające na realne potrzeby – dodaje.

Linia 116 000 skierowana do rodziców i opiekunów, którym zaginęło dziecko, do zaginionych dzieci oraz do wszystkich osób, które mogą pomóc w ich odnalezieniu. Pod tym numerem dyżurują specjaliści fundacji ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, którzy przyjmują zgłoszenia o zaginięciu dzieci, współpracują z policją, zbierają oraz analizują sygnały od informatorów, które po zweryfikowaniu przekazują odpowiednim służbom oraz osobom zgłaszającym zaginięcie. Ponadto, włączają w poszukiwania media, przygotowują publikacje o zaginięciu. Osobom odpowiedzialnym za zaginione dziecko pomagają w organizacji poszukiwań, rodzicom i opiekunom udzielają wsparcia psychicznego, porad prawnych i socjalnych. Linia 116 000 działa 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, na terenie całego kraju.

Polska była 6 krajem w Europie, który zgodnie z dyrektywami KE wprowadził numer 116 000 na swoim terenie. Europejska kampania na rzecz telefonu 116 000 została zainaugurowana przez Federację Missing Children Europe, która zrzesza 23 organizacje pozarządowe z 16 państw Unii. Federacji dąży do uruchomienia jednakowego w całej Europie telefonu w sprawie zaginionego dziecka – 116 000 oraz telefonu zaufania dla dzieci – 116 111.

W 2008 roku Specjaliści ds. Poszukiwań fundacji ITAKA brali udział w poszukiwaniu 131 nieletnich. Uruchomienie telefonu 116 000 pozwoliło ITACE włączyć się w poszukiwania ponad 150 nieletnich w przeciągu zaledwie 8 miesięcy. Od 5 marca, kiedy wspólnie z Telekomunikacją Polską Fundacja ITAKA uruchomiła numer 116 000 – Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka, 123 sprawy zaginięć nieletnich znalazły wyjaśnienie, z czego przynajmniej połowa bezpośrednio dzięki pracy Zespołu Poszukiwań i Identyfikacji. Każda z rodzin, zgłaszająca zaginięcie dziecka do fundacji ITAKA, otrzymała natychmiastową pomoc przy organizacji poszukiwań, w które zostały włączone odpowiednie służby oraz media. Każda rodzina otrzymała też wsparcie psychologiczne oraz, jeśli zaistniała taka potrzeba, pomoc prawnika i pracownika socjalnego – wyjaśnia Aleksandra Kiełczewska z fundacji ITAKA.

Skuteczność telefonu 116 000 potwierdzają również statystyki pochodzące z Rejestru Rozmów fundacji ITAKA.

Przez 8 miesięcy działania telefonu 116 000 Specjaliści ds. Poszukiwań fundacji ITAKA odebrali ponad 4 500 połączeń i udzielili ponad 200 porad. Ze specjalistami dyżurującymi pod numerem 116 000 kilkadziesiąt razy kontaktowali się policjanci prowadzący poszukiwania a ponad 100 razy dziennikarze, którzy chcieli pomóc w poszukiwaniach. Pod numer 116 000 dzwoniły w większości osoby dorosłe. Specjaliści ds. Poszukiwań fundacji ITAKA odebrali również ponad 30 telefonów od dzieci i nastolatków. Telefony od osób poniżej 18 roku życia najczęściej miały charakter porady związanej z zamiarem ucieczki z domu lub obawą przed ucieczką kolegi lub rodzeństwa. Zdarzało się również iż pod numer 116 000 telefonował nastolatek, który po ucieczce z domu, zobaczył swoją twarz na plakatach ITAKI, a następnie wracał do domu dzięki pomocy psychologów ITAKI.

Zgodnie ze statystykami policyjnymi zaginięcia dzieci i młodzieży stanowią około 30% wszystkich spraw. Spośród zgłoszeń notowanych w ciągu roku przez policję, około 120 dotyczy dzieci do 7 roku życia, około 800 dzieci w wieku 7-13 lat i około 3600 dzieci w wieku 13-17 lat. Dzięki współpracy policji ITAKI, grup poszukiwawczo – ratowniczych, straży miejskiej, mediów i społeczności lokalnych większość zaginięć najmłodszych udaje się wyjaśnić w ciągu kilku godzin.

Kontakt dla mediów:

Aleksandra Kiełczewska

Dział Komunikacji i Rozwoju

aleksandra.kielczewska@zaginieni.pl

tel. 22 620 16 10, 507 363 941