Ruszyło drugie „Ogólnopolskie badanie higieny cyfrowej”. W tej edycji obejmie nie tylko dorosłych, ale również młodzież szkolną, dla której opracowywana jest specjalna wersja Kwestionariusza Samooceny Higieny Cyfrowej. Organizatorami projektu badawczego trwającego od 2022 roku jest Fundacja Instytut Cyfrowego Obywatelstwa i Fundacja Orange.

Higiena cyfrowa to zachowania chroniące zdrowie związane z używaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza internetu i urządzeń ekranowych. Pierwsze „Ogólnopolskie badanie higieny cyfrowej” przeprowadzono w listopadzie 2022 roku na reprezentatywnej grupie dorosłych użytkowniczek i użytkowników internetu w Polsce. Badanie przyniosło obraz poziomu higieny cyfrowej osób dorosłych, a wykorzystane w nim narzędzie badawcze udostępnione zostało publicznie w celach edukacyjnych – Test Higieny Cyfrowej można wykonać za darmo pod adresem www.higienacyfrowa.pl.

– Wyniki badań higieny cyfrowej spotkały się z ogromnym zainteresowaniem i otworzyły debatę publiczną na temat używania internetu i ekranów przez dorosłych, czego skrzętnie staraliśmy się jako społeczeństwo unikać w poprzednich latach – mówi Magdalena Bigaj, prezeska Fundacji „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa” i autorka książki „Wychowanie przy ekranie”. – Jednocześnie stale docierają do nas głosy ze strony szkół o zapotrzebowaniu na test higieny cyfrowej dla młodzieży szkolnej. Dlatego w tej edycji badań opracowujemy adaptację Kwestionariusza Samooceny Higieny Cyfrowej w wersji dla osób w wieku 13-17 lat i po zakończeniu badań reprezentatywnych udostępnimy go do bezpłatnego użytku w formie testu.

Pracami zespołu badawczego kierują dra hab. Magdalena Woynarowska (Warszawski Uniwersytet Medyczny) i Magdalena Bigaj (Fundacja „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa”). Skład zespołu w drugiej edycji badań tworzą prof. Mariusz Panczyk (Warszawski Uniwersytet Medyczny), dr Grzegorz Stunża (Uniwersytet Gdański) i dr Konrad Ciesiołkiewicz (Fundacja Orange). Recenzentem naukowym badania został dr hab. Jacek Pyżalski, prof. UAM.

– Szczególną wartością tych badań jest ich edukacyjny charakter i utrzymanie ich w duchu psychologii pozytywnej, czyli koncentrowania się na mocnych stronach i kompetencjach badanych – mówi dr Konrad Ciesiołkiewicz, psycholog i prezes Fundacji Orange. – Samo wypełnienie Testu Higieny Cyfrowej pozwala poznać podstawowej jej zasady. Nie demotywuje, lecz wskazuje kierunki pracy. Edukacja na ten temat nie powinna wywoływać poczucia winy, lecz wspierać we wdrażaniu zdrowych nawyków i chroniących zachowań.

Badanie realizowane jest w ramach trwającego od 2022 roku projektu badawczego prowadzonego przez Fundację „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa” i Fundację Orange. Wyniki drugiej edycji badania zaprezentowane zostaną w raporcie na początku 2025 roku. Wtedy też organizatorzy udostępnią bezpłatnie Test Higieny Cyfrowej dla młodzieży szkolnej. Więcej informacji o badaniach na www.higienacyfrowa.pl.

„Krok po MegaMoce” – pod tym hasłem Fundacja Orange zaprasza szkoły z całej Polski do kolejnej edycji programu edukacyjnego. Dzieci dostaną wsparcie w rozwoju kompetencji społecznych i emocjonalnych, nauczą się postaw, które pomogą im zadbać o higienę cyfrową, bezpieczeństwo w sieci oraz ochronę przed szkodliwymi zjawiskami. Placówki mogą zgłaszać się do MegaMisji dla klas 1–3 szkół podstawowych do 29 kwietnia, a zajęcia rozpoczną się we wrześniu.

Środowisko cyfrowe jest ważną częścią życia młodych ludzi. Według badań NASK Nastolatki 3.0[i] istnieje jednak wiele obszarów, w których młodzi ludzie spotykają się ze zjawiskami szkodliwymi. Niemal 40% z nich doświadczyło wyzwisk w sieci, co czwarty (25%) deklaruje, że był ośmieszany i/lub poniżany, ponad 40% nastolatków twierdzi, że w intrenecie nie można odróżnić informacji prawdziwych od fałszywych, a co czwarty ogląda tzw. patostreamy.

 – Przygotowanie młodszych dzieci, które stawiają swoje pierwsze kroki w świecie pełnym ekranów, by potrafiły dbać o siebie w przestrzeni cyfrowej, jest ważnym zadaniem dla dorosłych  – mówi Małgorzata Kowalewska, członkini zarządu ds. programowych Fundacji Orange. W radzeniu sobie z zagrożeniami takimi jak uzależnienie od ekranów, hejt, patotreści, deepfaki, grooming czy cyberprzemoc, potrzebują przede wszystkim odpowiednich kompetencji społecznych i emocjonalnych. Im szybciej  nauczą się rozpoznawać emocje własne i cudze, poznają wartość współpracy, krytycznego myślenia czy zwracania się o pomoc do zaufanych dorosłych, tym większe są szanse, że poradzą sobie z wyzwaniami, które prędzej czy później mogą spotkać – dodaje.

Program MegaMisja, kierowany jest dla klas 1–3 szkoły podstawowej, wpisuje się w podstawę programową. Do tej pory  udział w nim wzięło ponad 44 tysiące dzieci z prawie 2 tysięcy szkół z całej Polski.

– Nauczycielki i nauczyciele otrzymują od Fundacji Orange scenariusze zajęć, które prowadzą ich przez zajęcia krok po kroku oraz podpowiadają metody pracy, ułatwiające integrację klasy. Co ważne – program realizujemy z powodzeniem w miastach i wsiach, w placówkach dużych i małych – mówi Izabela Kręgiel, koordynatorka programu w Fundacji Orange.

MegaMisja tłumaczy ważne tematy poprzez zabawę i aktywności dostosowane do wieku dzieci. Podczas 10 miesięcznego cyklu zajęć, dzieci przeżywają kolejne przygody z animowanymi bohaterami – Julką i Kubą i niesfornym Psotnikiem. Dzięki temu o ważnych zasadach i postawach uczą się w ruchu, podczas dyskusji i prezentując swoje zdanie – praktycznie bez użycia ekranów. Każda szkoła w programie otrzymuje także nagrody – pomoce szkolne i edukacyjne. Placówki nie ponoszą żadnych kosztów w związku z realizacją inicjatywy.

Jak zgłosić się do programu?

Aby zacząć od września szkolną przygodę z MegaMisją, należy do 29 kwietnia wypełnić formularz online i dołączyć do niego pracę zgłoszeniową – krótkie nagranie video, w którym przedstawiciel szkoły opowie o swojej motywacji do udziału w programie. Szczegóły dotyczące zgłoszenia znajdują się na stronie  www.fundacja.orange.pl/megamisja. Informacji udziela również dedykowana infolinia: 794 593 246 czynna od poniedziałku do piątku w godz. 9-17.

[i] NASK, Nastolatki 3.0, Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców 2023

ChatGPT to przełom w dziedzinie sztucznej inteligencji, ale zastosowań AI w codziennym życiu jest tak wiele, że warto poszerzać wiedzę na jej temat. Fundacja Orange wesprze w tym nauczycielki i nauczycieli oraz osoby pracujące z dziećmi i młodzieżą. Ruszyły zapisy do drugiej edycji bezpłatnego kursu online #BurzaMózgów. Podczas zająć kursanci w przystępny sposób nauczą się, jak działa sztuczna inteligencja. Inicjatywa pokazuje AI od bardziej społecznej i etycznej strony. Uczy też krytycznego podejścia do technologii. Nabór zgłoszeń trwa do 16 lutego.

Świadomość jakie możliwości i wyzwania niesie rozwój sztucznej inteligencji to ważny element edukacji i higieny cyfrowej. Naturalne wydaje się więc, by tą wiedzą dzielić się z nauczycielkami i nauczycielami oraz osobami, które pracują z dziećmi i młodzieżą. To oni często „przecierają szlaki” dla młodych osób. Mogą wpływać na ich postawy i rozumienie zjawisk cyfrowych. Kurs #BurzaMózgów pokazuje AI od bardziej społecznej strony, w programie unikamy technicznego podejścia do tematu – tłumaczy Małgorzata Kowalewska, członkini zarządu ds. programowych w Fundacji Orange.

To druga edycja kursu, który ma przystępną formułę a zagadnienia tłumaczone są prostym językiem w krótkich filmach, pogrupowanych w 12 bloków tematycznych. Forma online pozwala na realizowanie kolejnych kroków w dogodnym dla siebie miejscu i czasie. Nauczycielki i nauczyciele mogą korzystać z gotowych materiałów – scenariuszy zajęć i pomysłów na ćwiczenia z uczniami. Po ukończeniu tego kursu nauczyciele będą mogli pomóc młodym ludziom zrozumieć, że to nie przypadek, że np. w social mediach widzą to co widzą, tylko, że tak działa AI i wpływa na ich nastrój i decyzje. Ci, którzy przejdą cykl szkoleniowy, otrzymają zaświadczenie Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Zyta Czechowska specjalni.pl.

W kursie nie mogło zabraknąć „gwiazdy”, czyli ChatGPT – pierwszego komputerowego tzw. bota, który faktycznie rozumie, o co go pytamy i potrafi odpowiadać w dość sprawny sposób. Prócz tego, tłumaczymy, jakie są mity na temat sztucznej inteligencji oraz jak może wyglądać praca przyszłości. Nie unikamy też takich tematów jak etyka w kontekście AI. Wszystko pokazujemy na przykładach i ćwiczeniach – mówi Maciej Wojnicki, współorganizator projektu z LOFI Robot.

Aby wziąć udział w #BurzyMózgów, nie trzeba mieć technologicznych umiejętności. Kurs mogą realizować nauczycielki i nauczyciele wszystkich przedmiotów, szkół podstawowych – szczególnie klas 4-8 – i tacy, którzy rozmowy o bezpieczeństwie w internecie i higienie cyfrowej wplatają w zajęcia z młodzieżą. Zapisy do #BurzyMózgów trwają do 16 lutego br., a elastyczna formuła pozwala na realizację we własnym tempie, do końca roku szkolnego. Aby się zgłosić, wystarczy założyć konto na: www.fundacja.orange.pl/burzamozgow. Kurs ruszy 19 lutego 2024 roku.

Razem z zapisami do projektu, rusza kampania edukacyjna Fundacji Orange i LOFI pod hasłem „To nie przypadek, że…”, która zwraca uwagę na to, w jak wielu aspektach codziennego życia jest już obecna sztuczna inteligencja. Pokazując konkretne przykłady jej zastosowania, kampania zachęca do poszerzania wiedzy i refleksji nad swoją relacją z technologiami. 24 stycznia o godz. 18:00 zaplanowany jest także webinar, podczas którego organizatorzy opowiedzą o projekcie. Dołączyć można pod linkiem: https://burzamozgow.clickmeeting.com/burzamozgow-zaczynamy.