Właśnie tyle, łącznie przeszło przez naszą sieć szkieletową w pierwszym półroczu 2018 roku. W czasie największego ruchu, w sekundę przesyłane są dane, do zapisu których trzeba użyć ponad 40 płyt DVD. Co bardzo ważne – w ciągu ostatnich 5 lat pojemność naszego „szkieletu” wzrosła już trzykrotnie. A zaznaczmy, nie cały ruch, który można nazwać „tranzytowym” przechodzi przez naszą sieć szkieletową.

Jeżeli chcesz przeczytać podsumowanie naszej sieci mobilnej zajrzyj do tekstu: „Blisko 11 000 stacji bazowych dla klientów Orange – podsumowujemy półroczne!”

Bardzo pojemna „rura”

Sieć szkieletowa to „rura”, przez którą przepływa większość wysyłanych przez Was danych. A te najczęściej przesyłają klienci sieci stacjonarnej – w ostatnim półroczu dziennie średnio jakieś trzy razy więcej niż klienci usług mobilnych. Z drugiej strony transfer danych w sieci stacjonarnej nie rośnie aż tak gwałtownie jak w sieciach mobilnych. W ciągu ostatnich dwóch i pół roku „zaledwie” się podwoił 😉 W tym samym czasie liczba przesyłanych danych w sieci mobilnej wzrosła dziesięciokrotnie! Coraz więcej danych przechodzi przez światłowód, ale o nim za chwilę.

Moim zdaniem nie jest tutaj jednak ważne ile, lecz skąd i co. Już ponad połowa całego ruchu w naszej sieci przychodzi do Was z bardzo bliska – z naszej sieci Content PoP, czyli serwerów rozstawionych po całym kraju, na których znajdują się najczęściej wykorzystywane dane. Przekłada się to na niższe pingi i szybsze buforowanie. Bez wątpienia weszliśmy już w epokę wideo – 70% wszystkich danych, przechodzących przez naszą sieć szkieletową to filmy! Nie powinno to dziwić – by przesłać zdjęcie wystarczy transfer na poziomie kilkuset kilobitów na sekundę, by przesłać wideo w Ultra HD – około 25 Mb/s, a takich treści jest coraz więcej.

Chcesz wiedzieć więcej o sieci szkieletowej? Zajrzyj do teksów: „Sieć szkieletowa czyli jak działa IP network” i „Sieć szkieletowa – ROADM, czyli „autostrada” w sieci szkieletowej”.

Światłowód coraz bardziej dostępny

Co oferuje transfer ponad 100 Mb/s (a dla chętnych i 300 i 600 Mb/s)? Oczywiście światłowód! Korzysta już z niego prawie 300 000 klientów (mówimy „klientów” ale często to cała rodzina!), a w zasięgu jest blisko 3 mln gospodarstw domowych. Rośnie więc nie tylko zasięg, ale także coraz więcej klientów wybiera właśnie FTTH. Światłowód jest dostępny w ponad 110 miastach, zarówno w dużych, średnich jak i w mniejszych. W tym półroczu prawie połowa wszystkich inwestycji to właśnie średnie i małe miasta. W wielu z nich – choćby w Grodzisku Mazowieckim, Elblągu, Inowrocławiu, Kołobrzegu czy w Piotrkowie Trybunalskim, dzięki inwestycjom w tym półroczu, już ponad połowa wszystkich gospodarstw domowych w tych miastach jest już w zasięgu Orange Światłowód. Procentowo – najwięcej gospodarstw domowych może skorzystać ze światłowodu w Lublinie, w liczbach bezwzględnych – oczywiście w Warszawie.

Klientów, co dość oczywiste – najwięcej mamy w Warszawie. Lista, miast gdzie mamy najwięcej klientów pokrywa się mniej więcej z czołówką listy największych miast w kraju. Bardzo dobrze wypadamy w Szczecinie czy Wrocławiu, a z miast gdzie mamy mniejszy zasięg – w Gdyni. Także w moim rodzinnym Opolu światłowód sprzedaje się lepiej niż przeciętne, a liczba klientów wyraźnie przekroczyła około 10% zasięgu, czyli średnią dla naszej sieci światłowodowej.

Podkowa Leśna okablowana

Jednak nic nie przebije Podkowy Leśnej. Tam, w ciągu kilku miesięcy światłowód wybrała prawie 1/3 wszystkich gospodarstw domowych,  a w zasięgu mamy ponad 60% całej miejscowości, lecz na tym nie zakończyliśmy inwestycji  i cały czas będziemy zwiększać zasięg. Chodzi tutaj wyłącznie o zabudowę jednorodzinną. Bardzo dużo osób, w porównaniu do liczby gospodarstw domowych w zasięgu mamy także w Błoniu, Zakopanem, Limanowej, czy wspomnianym wcześniej Grodzisku Mazowieckim.

To już macie pełen obraz naszej sieci po pierwszym półroczu. Co nas czeka w drugim? Refarming, IoT, coraz więcej światłowodów, a może nawet testy? Czeka nas wszystkich ciekawe półrocze!

A dla fanów wideo wszystkie 5 dotychczasowych odcinków serii „Jak to działa?”. Kolejny za nieco ponad 2 tygodnie, będzie o IoT.

„Dawno, dawno temu, za górami i lasami, w krainie Polan można było napotkać wyłącznie łącza wdzwaniane i prędkości liczone w kb/s. W czasach tych strony internetowe były lekkie niczym piórka, a grafiki było w nich jak na lekarstwo…” Gdyby bohater naszego tekstu  był dzielnym rycerzem z bajki, tak mogłaby się zacząć jego historia. Ale że nazywa się proxy w3cache.tpnet.pl i jest serwerem, będę musiał powściągnąć swoje bajkopisarskie zapędy. Jego historia nie zaczęła się „Dawno, dawno temu” lecz w latach 90-tych.

Z historii polskiego internetu

Miał za zadanie zadbać by zasoby ówczesnego internetu nie zapchały cieniutkich łaczy, z których korzystali nasi krajowi pionierzy. Chodziło przede wszystkim o „dial-up”, czyli łącza telefoniczne. Mimo, że o treściach wideo (o 4K i VR nie wspominając) jeszcze wtedy raczej nikt nie marzył, wiele z tych łączy nie wyrabiało nawet z ówczesnymi stronami opartymi na tekście. Co ważne, nie wyrabiały także łącza sieci szkieletowej i łącza międzynarodowe. Nie wiem czy wiecie, ale do 1996 roku Polska łączyła się ze światem łączem o przepustowości 2 Mb/s. Dobrze przeczytaliście – 2 Megabity na sekundę. W marcu 1998 roku odpalono 8 Mb/s, łączące nas ze Stanami Zjednoczonymi. Pod koniec 1998 roku było to już 16 Mb/s. Zresztą permanentnie zapchane. Pod koniec roku 1998 ruch był tak duży, że modemy nie były w stanie obsłużyć dużej ilości wywołań – w godzinach szczytu, między 22:00 a 24:00 zaledwie 5% wywołań było skutecznych.

Zadaniem serwera proxy było dodatkowe skompresowanie treści, a także przetrzymywanie tych najbardziej popularnych w pamięci.

Jednak minęły lata, a prędkość internetu stale rosła – pojawiła się coraz szybsza Neostrada, później świadczona także dzięki ADSL, a w końcu światłowód. Również łącza, którymi łączyliśmy się ze światem zaczynały być liczone najpierw w Gb/s (pierwsze w 2002 roku), później w dziesiątkach, a w końcu w setkach GB. Transfer w naszej sieci szkieletowej liczony jest już w Tb/s, a dzięki systemowi cPOP ponad połowa treści internetowych jest dostępne z najbliższych Wam miast wojewódzkich.

Serwer w3cache.tpnet.pl coraz bardziej samotny

Chociaż strony zaczęły być coraz bogatsze w treść i formę, pojawiły się serwisy wideo i streaming, to gwałtowne zwiększenie szybkości internetu kompensowało natłok treści  z nawiązką. A serwer proxy w3cache.tpnet.pl był coraz bardziej samotny. Obecnie liczba klientów, którzy z niego korzystają jest liczona w promilach, a dokładniej – w promilu. W przypadku usług świadczonych po miedzi jest to 1,6 promila, w przypadku świadczonych po światłowodzie 1,4 promila.

Dlatego podjęliśmy decyzję by powiedzieć  mu „żegnaj”. Pierwsza część pożegnania będzie trwała trzy miesiące. Tym naszym klientom, którzy jeszcze z nich korzystają zwrócimy uwagę, że bez problemu obejdą się bez tego.  Przy próbie skorzystania z serwera trafią na stronę z informacją o planowanym wyłączeniu i prośbą o usunięcie tego adresu z konfiguracji przeglądarki internetowej. Później serwery zostaną wyłączone.

Przyznaję – troszkę na wspomnienie tych  zamierzchłych  czasów zakręciła mi się łezka w oku.

P.S Na blogu czeka Was więcej tekstów dotyczących zamierzchłych czasów polskiej telekomunikacji. Bądźcie czujni!

Tylko w styczniu tego roku Polacy wykonali ponad 1,6 mln połączeń na numer 112. Dla porównania, w tym samym czasie wykonano 1,1 mln połączeń na numery 999,998 i 997. Każde z nich mogło uratować komuś życie, zdrowie czy zapewnić wsparcie w trudnej sytuacji. Dlatego warto poświecić mu uwagę. Nie tylko dzisiaj – 11.2, w „międzynarodowy dzień numeru 112”.

Obsługujemy, jako jedyny operator, wszystkie 17 Centrów Powiadamiania Ratunkowego (CPR) – miejsc do których dzwonicie wybierając numer 112. Od października 2017 zaczęły one także odbierać połączenia na numer 999, wcześniej kierowane do lokalnych jednostek Pogotowia Ratunkowego. Tu także przyłożyliśmy rękę – przełączenie połączeń zaczęliśmy w 2016, a prace objęły około 2500 gmin w całej Polsce.

Kiedyś już przygotowałem tekst o połączeniach alarmowych. Jeżeli poszukujecie więcej wiedzy na ten temat zajrzyjcie do tekstu:  „112, 997 i trzy dziewiątki, czyli gdzie dzwoniliśmy po pomoc w długi weekend”. Oczywiście od tamtej pory nieco się zmieniło – na przykład to, że dzwoniąc na 999 dodzwonicie się do CPR.

I na koniec prośba – pamiętajcie że 112, 999, 998, 997 i inne numery alarmowe to nie zabawki. Blokując je, uniemożliwiacie innym skorzystanie z pomocy. Narażacie się także na niezbyt przyjemne konsekwencje. W listopadzie znowelizowano kodeks wykroczeń i znalazł się tam zapis, zgodnie z którym może się to skończyć w areszcie, ograniczeniem wolności lub grzywną do 1500 zł.

Słowo „rozbudowa” nie znalazło się w tytule (trzy razy!) przez przypadek. Sądzę, że oddaje ono najlepiej to, co robiliśmy w ciągu całego 2017 roku. Mniej było przełomowych testów (co nie oznacza, że z nich rezygnujemy), a więcej nowych stacji, domów w zasięgu światłowodu i agregacji częstotliwości. Tego wszystkiego, co ostatecznie decyduje o komforcie korzystania z naszych usług.

Rozbudowa sieci to nie jest prosta sprawa. Najpierw jest masa „papierkowej roboty” – wizje lokalne, zaprojektowanie nowych instalacji, przygotowanie wymaganej dokumentacji, pisma, wnioski, pozwolenia i  oczekiwanie na decyzje urzędów. Zawsze, gdy pytacie „dlaczego nie ma stacji bazowej w miejscu X” lub „dlaczego nie ma światłowodu na ulicy Y w mieście Z” za odpowiedzią stoją historie, z których można napisać niezły reportaż. W Orange ponad 200 osób nie zajmuje się niczym innym jak tylko zapewnieniem zgód na dostęp do nieruchomości na potrzeby inwestycji światłowodowych.

Jeżeli chcecie więcej takich „smaczków” zajrzyjcie do wywiadu na telko.in z Magdą Russyan, szefową naszego programu światłowodowego.

Inwestujemy w światłowód

Skoro już przy światłowodzie jesteśmy – na koniec roku mieliśmy w zasięgu ponad 2,47 mln mieszkań, domów jednorodzinnych oraz firm różnej wielkości. Dodatkowo 45 porozumień z samorządami miast, które już teraz pomagają przyspieszyć naszym inwestycjom.

Pomimo tego, że nasz światłowód nie dotarł do każdego zakątka Polski pod koniec zeszłego roku świętowaliśmy podłączenie 200 tys. klienta korzystającego z tej technologii. Przy okazji pokazaliśmy jak wygląda montaż – warto zajrzeć do tego nagrania, by zobaczyć, jakie rozwiązania stosujemy. Gdybyśmy połączyli wszystkie kable światłowodowe, które wykorzystaliśmy do podłączania Orange Światłowodu, niewiele by zabrakło do opasania Ziemi na wysokości równika.

Wielki transfer w sieci stacjonarnej

Muszę jednak przyznać, że większy podziw, niż proces montażu światłowodu u 200 tys. klienta (byłem, widziałem), wzbudził we mnie rekordzista w transferze danych. Okazało się, że ów klient (bądź klientka) przesłał światłowodem 165 TB (terabajtów) danych. Dla porównania Teleskop Hubble’a przesyła ich na Ziemię w ciągu roku 16 razy mniej.

W tym samym czasie wszyscy nasi klienci indywidualni korzystający z internetu „po kablu” (zarówno miedzianym jak i światłowodowym) przesłali 1,68 eksabajta danych. Tę wartość naprawdę trudno jest do czegoś porównać. W 2000 roku na 2,2 eksabajta oceniano możliwości dwustronnej wymiany optymalnie skompresowanej informacji poprzez sieci telekomunikacyjne na całym świecie. Jeżeli utrzymamy obecny poziom wzrostu to barierę tę przekroczymy zapewne w ciągu dwóch – trzech lat. A mówimy tu tylko o klientach Światłowodu i Neostrady!

W lutym przeprowadziliśmy w ramach konsorcjum IPHOBAC test rozwiązania, które w przyszłości pozwoli zastąpić światłowód na krótkich odcinkach przy pomocy radiolinii. Dane przesłaliśmy z prędkością 1 Gb/s, a w zasięgu ręki były prędkości 2,5 Gb/s do klienta i 1,25 Gb/s w przeciwną stronę, jednak w czasie tego testu nie udało się jej jeszcze osiągnąć. Kluczowe w tym rozwiązaniu nie są jednak prędkości (są one osiągalne za pomocą stosowanych dzisiaj radiolinii), lecz łatwość włączenia w istniejącą sieć.

Rozbudowujemy sieć mobilną

Światłowód jest ważny, lecz pewnie czekacie też na dane z naszej sieci mobilnej. Chyba najważniejszą cyfrą tego roku było 10 tys. stacji bazowych z 4G LTE, z których mogą korzystać klienci Orange – ten moment nastąpił w listopadzie. Od tamtej pory nieco ich przybyło… w samym tylko grudniu ponad 140, także dzięki współpracy w ramach NetWorks! Znacznie wzrosła liczba stacji bazowych, na których możecie korzystać z agregacji pasm – jest ich prawie 4 tysiące, podczas gdy na koniec 2016 roku było to nieco ponad 450. Na ponad 1100 stacjach bazowych uruchomione zostały nawet trzy pasma nośne, co oznacza, że mogliście się tam rozpędzić z internetem teoretycznie nawet do 300 Mb/s. Ten rok upłynął także pod znakiem inwestycji na głównych szlakach komunikacyjnych, ze sztandarowym tego przykładałem – autostradą A2. Udało się tam poprawić jakość transferu danych i ograniczyć udział zerwanych połączeń do wszystkich nawiązanych poniżej progu 1%. Dbamy też o to, by być razem z Wami, w czasie podróży po Polsce – latem dostawialiśmy stacje bazowe chociażby na Open’er powered by Orange, zimą zadbaliśmy o zasięg na stokach narciarskich.

Transfer danych, 4G LTE pędzi w kosmos

Nieodzownym elementem pisania o sieci jest transfer danych. Sądzę, że można o nim napisać:  „meh… można było się tego spodziewać”. Przecież o tym, że transfer danych w sieci mobilnej podwaja się każdego roku, a za przeważającą część wzrostu odpowiada 4G LTE, pewnie słyszeliście już wielokrotnie. Nawet gdy napiszę, że transfer w sieci 4G LTE przekroczył już prawie trzykrotnie transfer w sieci 3G i 2G, a klienci Orange przesłali w ubiegłym roku ponad 450 PB (petabajtów) danych nie będziecie poruszeni. Pomimo, że to zawartość ponad 100 mln płyt DVD.

Pokażę Wam jednak wykres i zapytam: w którą stronę zmierza pomarańczowa linia? To wykres wykładniczy, który z założenia zmierza ku nieskończoności. Czy myślicie, że łatwo jest zbudować sieć, która udźwignie ruch, który czeka nas za kilka lat?

Sieć mobilna to także rozmowy, a już 1/4 z nich odbywa się w standardzie HD Voice. Możecie z tej usługi skorzystać dzwoniąc już na numery wszystkich operatorów infrastrukturalnych. Nie bez znaczenia jest także fakt, że najczęściej dzwonicie do siebie poprzez 3G. Na drugim miejscu jest 2G i w końcu VoLTE, choć w tym ostatnim przypadku widać bardzo dynamiczny wzrost, nawet pomimo przejściowych trudności technicznych. W tym roku uruchomiliśmy także aplikację, która pozwalała korzystać z WiFi Calling, na prawie każdym smartfonie z Androidem. Muszę, przyznać, że był to jeden z moich ulubionych newsów w zeszłym roku. Pierwsza wersja miała co prawda braki, ale szybko zostały usunięte.

Koledzy zajmujący się siecią szkieletową przeprowadzili w ubiegłym roku testy dwóch rozwiązań, które w oparciu o sieć 4G LTE pozwalają budować Internet Rzeczy – LTE-M i NB-IoT. Zrobiliśmy z nich coś na kształt „relacji live” – dwa teksty, w ramach których punkt po punkcie opisywaliśmy wszystkie zalety i wady tych rozwiązań. Wszystko podsumowaliśmy materiałem wideo, w ramach cyklu 5Gotowi.

W lipcu podpisaliśmy z Play aneks do obowiązującej umowy roamingu krajowego, dzięki któremu staniemy się w tym zakresie wiodącym partnerem fioletowego konkurenta. Z tej okazji odwiedził nas nawet Marcin Gruszka z Play 😉

Pogadaliśmy z Marcinem „@RzecznikPlay” Gruszką o naszej współpracy w roamingu krajowym. #Wideo efekt już niedługo 😉 pic.twitter.com/gf5RmlwREI

— Wojtek Jabczyński (@RzecznikOrange) 28 lipca 2017

Tego wszystkiego nie byłoby bez szkieletu

Sieć szkieletowa jest często pomijana. Nie widzimy jej w postaci kabla w mieszkaniu, stacji bazowej czy kresek zasięgu. A mimo to, cała reszta bez niej byłaby złomem. To dzięki „szkieletowi” możecie pobrać dane z serwera w innym mieście, kraju, czy kontynencie. To ona łączy rozmowy. Dzięki niej wiadomość Messengerem dociera do Was od kolegi z drugiej strony ulicy.

Jeżeli chcecie wiedzieć o niej więcej zajrzyjcie do tych dwóch tekstów:

1. Sieć szkieletowa – ROADM, czyli „autostrada” w sieci szkieletowej
2. Sieć szkieletowa część 2… czyli sieć szkieletowa!

Nasza sieć szkieletowa to potężna maszyneria – pozwala przesyłać dane z prędkością 1,7 Tb/s, wykorzystując pełną redundancję. Dokładnie tak! W każdej sekundzie może przebiegać przez nią 1,7 Tb. Jest to możliwe dzięki temu, że przeszliśmy w pełni ze standardu 10 Gb/s na standard 100 Gb/s. To prędkość, z jaką pędzą dane po jednej nitce naszej „cyfrowej autostrady”, która buduje naszą sieć szkieletową. Podobnie jak na zwykłej sieci autostrad – im większa przepustowość pojedynczej nitki, tym większa przepustowość całości. Dzięki systemowi cPOP, czyli content POP ponad 50% treści internetowych jest dostępne z najbliższych Wam miast wojewódzkich. Mówiąc wprost – niższe są PINGi, ale też większy goodput*, czyli przepustowość łącza na poziomie aplikacji (a nie na poziomie fizyczny). To także inżynierowie pracujący z naszą siecią szkieletową dbają, by transfer danych zza oceanu przebiegał bez zakłóceń i trzeba im przyznać, że idzie im to bardzo dobrze, a większość trudności udało się wyeliminować.

Sieć ratuje życie i dystrybuuje czas 😉

Sieć szkieletowa to także cały system, który… ratuje ludzkie życie. Orange Polska to jedyny operator w Polsce, do którego sieci podłączone są wszystkie wojewódzkie Centra Powiadamiania Ratunkowego obsługujące numer alarmowy 112, a od listopada 2017 również numer 999. To olbrzymia odpowiedzialność, szczególnie, że 91% wszystkich pozostałych numerów alarmowych w Polsce także podłączonych jest do naszej sieci.

Mam dla Was także newsa „z najgłębszych kręgów” sieci. Otóż w grudniu przeprowadziliśmy migrację naszego systemu dystrybucji czasu – NTP (ang. Network Time Protocol). Jego zadaniem jest dostarczanie informacji o bieżącym czasie i dacie do urządzeń sieciowych – serwerów, komputerów, routerów i Set Top Box. Dotychczasowy pracował od ponad 10 lat. Nowy składa się z mniejszej liczby wysokospecjalizowanych serwerów. Jako źródło wzorcowego wykorzystywany jest teraz GPS oraz lokalne zegary atomowe pracujące w naszej sieci.

Na koniec zostawiłem sobie nasz „udział” w World Games 2017. Wzięliśmy tam udział w konkurencji o nazwie „kładzenie światłowodów”. Specjalnie dla potrzeb The World Games 2017 przygotowaliśmy dwa kanały optyczne o możliwości transferu 100 Gb/s, 32  kanały 10 Gb/s oraz dodatkowo zestawiono łącza transmisyjne 10 Gb/s do 14 lokalizacji, w których rozlokowane były wozy transmisyjne.

Dane o bezpieczeństwie w naszej sieci znajdą się w raporcie CERT Orange Polska. A tutaj znajdziecie ładną infografikę z podsumowaniem 😉

I to by było na tyle w 2017 roku w Sieci #1!

*dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej o tym czym jest ów goodput mam link do Wikipedii. To dobry artykuł 😉